IX-15 Wilhelmina van de Wijngaart-Neomagus
Comments : Off
(1794-1872), timmermansvrouw,
dochter van Willem, VIII-20
Een van de vier volwassen geworden kinderen van de Stiphoutse koster en schoolmeester Willem Neomagus en Judith van de Werk is Wilhelmina, in Stiphout geboren,1 op 28 december 1794 gedoopt in Mierlo, waar de kerk staat van de – dan nog – Nederduitse gereformeerde gemeente, op 26 februari 1872 in Erp overleden. De familie heeft dan al een Wilhelmina gehad, in Mierlo gedoopt op 26 januari 1794 en daar overleden op 5 mei 1794. Bij dat overlijden is moeder Judith al weer in verwachting van wat later weer een meisje blijkt te zijn dat dan opnieuw Wilhelmina kan worden genoemd, ongetwijfeld naar vader Willem. De roepnaam is vermoedelijk Mien, naar het gebruik van de tijd.
Erp
De familie Neomagus-van de Werk verhuist in 1796 naar Veghel,2 waar vader Willem te boek staat als ‘vervanger schoolmeester Stiphout’, in 1797 of 1798 naar Erp,3 waar vader Willem ontvanger der belastingen is, in 1800 of 1801 naar Someren,4 waar hij dezelfde functie uitoefent, om uiteindelijk terug te keren naar het vertrouwde Erp, waar vader Willem en moeder Judith in 1787 zijn getrouwd, waar Judith ook is geboren en waar nog leden van haar familie (Van de Werk) wonen, zoals Bastiaans dochter Johanna Casperdina (1807-1857). Dochter Mien brengt haar kinderjaren dus in verschillende dorpen door en is volwassen als ze (weer) in Erp komt wonen. Het ligt voor de hand dat ze haar ouders verzorgt. Voor een ouder wordende ongehuwde hervormde vrouw is het aantal huwelijkskandidaten in het katholieke Erp beperkt.
Huwelijk
De hervormde5 Mien Neomagus is zonder beroep en 45 jaar als ze op 13 november 1840 in Erp trouwt6 met haar katholieke7 plaatsgenoot Hendrikus van de Wijngaart, een 41-jarige ongeletterde timmerman, later voerman-wagenaar, bij zijn overlijden tolpachter. Hendrik is op 22 oktober 1799 in Erp gedoopt als zoon van Gerardus Boudewijn van de Wijngaart en van Lamberdina Johannes de Louw, ook uit Erp en beiden nog in leven bij het huwelijk. Ook Miens moeder Judith (84) is er bij. Vader Willem Neomagus is in 1836 overleden.
Analfabeet
Getuigen bij het huwelijk zijn onder meer de 50-jarige rentenier Willem van Lieshout en de 34-jarige smid Gerardus Hendriks. Onder de huwelijksakte staat de ferme handtekening van Mien. Haar kersverse echtgenoot verklaart niet te kunnen schrijven als zulks niet geleerd hebbende.
Hendrik en Mien krijgen geen kinderen. Het huwelijk duurt bijna 24 jaren, want de 64-jarige Hendrik overlijdt in Erp op 7 september 1864.8 Mien is 77 jaar oud als ze op 26 februari 1872, ook in Erp, het tijdelijke met het eeuwige verwisselt.9
Hendrikus laat al op 16 juni 1844 een testament opmaken, waarin hij zijn vrouw Wilhelmina tot erfgename benoemt. Als weduwe, mogelijk met weinig inkomsten, verkoopt Wilhelmina (Mien) op 11 april 1870 voor 60 gulden roerende goederen in Erp. Dat is in 2013 vergelijkbaar met 1419 gulden of 644 euro.
Familie
Het echtpaar Van de Wijngaart-Neomagus woont in Erp eerst op het adres Kerkstraat 172, wijk K,10 daarna op het adres Kerkstraat 69, met als kostganger Antonius van Lieshout, ongehuwd, geen familiebetrekking.11 Haar zus Elisabeth is op de adressen Kerkstraat 174b en Kerkstraat 73c beide keren (bijna) haar buurvrouw.
Een zus van Hendrik, de op 22 februari 1797 in Erp geboren of gedoopte naaister Wilhelmina (Mien) van de Wijngaart, woont ook vlakbij op Kerkstraat 160a. Zij is gehuwd met Hendricus Kuijpers, geboren in Erp op 19 maart 1800, daar overleden op 11 mei 1852. Zij, Mien Kuijpers-van de Wijngaart, gaat op 22 mei 1852 naar Alem. Er wonen in Erp nog meer leden van de familie Van de Wijngaart: op 16 juli 1864, kort voor Hendrik, overlijdt Antonia van de Wijngaart. Tussen 1822 en 1902 overlijden in Erp 15 personen met de naam Van de Wijngaart.12
Laatste
Op 3 april 1869 laat Mien in haar testament vastleggen dat Christiaan Cornelis Rietman haar enige erfgenaam is. Hij is een via haar oom Bastiaan van de Werk, getrouwd met Anna Rietman, familie. Met Mien Neomagus sterft in 1872 de laatste van een reeks leden van de familie die ruim anderhalve eeuw lang in het dorp Erp wonen. De eerste is Johannes (Jan) van de Werk, geboren in Erp in 1718. Jans in 1713 in Sprang geboren zus Ida Helena trouwt in 1740 dominee Johannes Neomagus uit Nuenen. Jans in 1756 in Erp geboren dochter Judith is de moeder van de in 1872 in Erp overleden Mien.
RANB, BS Erp, huwelijksbijlagen: uittreksel geboortenregister.↩
SA Maasland/Veghel, attestaties hervormde gemeente Veghel-Erp, 106-157: ingekomen op 7 mei 1796. Moeder Judith is dan in verwachting van de tweeling Daniel en Elisabeth, op 28 oktober geboren.↩
SA Maasland/Veghel, attestaties hervormde gemeente Veghel-Erp, 135-180: Daniel en Elisabeth worden op 31 mei uitgeschreven naar Erp. Mogelijk is de rest van het gezin, inclusief Mien, eerder naar Erp gegaan, aangezien de huur van de woning met pinksteren 1797 eindigt.↩
In Someren sterft het laatste kind, Hermanes, nog geen jaar oud.↩
Vanaf 1816 heet de Nederduits-gereformeerde kerk de Nederlandse hervormde kerk.↩
RANB, BS Erp.↩
Opnieuw een gemengd huwelijk van een Neomagus. Ook haar broer Daniel (in 1824) en later haar neef Jan (in 1852) huwen een katholieke partner.↩
RANB, BS Erp. De aangifte is op 8 september.↩
RANB, BS Erp. De aangifte is op 27 februari.↩
SA Maasland/Veghel, bevolkingskaarten Erp 1811-1850.↩
RANB, Tienjarentafels Erp 1850-1860, 1860-1870.↩
RANB, Tienjarentafels Erp.↩
