IX-16 Hendrica Elisabeth Wenniger-Neomagus
Comments : Off
(1796-1868), vrouw van een commies,
dochter van Willem, VIII-20
Willem Neomagus en Judith van de Werk hebben al zes kinderen gekregen, als zich op 28 oktober 1796 een tweeling aandient: Daniel en Hendrica Elisabeth, roepnaam Elisabeth. Beiden worden in Veghel geboren op 28 oktober en gedoopt op 30 oktober.1 De doopinschrijving van de dominee zegt niets over de volgorde van geboorte, zoals dat tegenwoordig in geval van een meerling bij de burgerlijke stand wel de gewoonte is. Daniel en Elisabeth zijn de tweede van een reeks van acht tweelingen van leden van de familie Neomagus.2
Hervormd
Daniel trouwt een katholieke vrouw en wordt zodoende de grondlegger van de katholieke Brabantse tak van de familie. Protestants is in zijn geboortejaar nog ‘Nederduits gereformeerd’. Het begrip ‘hervormd’ dateert officieel uit 1816. De latere gereformeerden zijn in de 19de eeuw afgescheiden van de hervormden. In 2004 gaan (de meeste) hervormden en gereformeerden samen in de PKN, de Protestantse Kerk in Nederland.
Grootmoeder
Hendrica Elisabeth is genoemd naar haar grootmoeder van moederszijde, Hendrica Elisabeth van de Werk-Nicolaas, die ook als roepnaam Elisabeth heeft. Zij overlijdt op 11 januari 1805 en overleeft haar man Jan (1718-1761) ruim 43 jaar. Zij is overigens zijn tweede vrouw.
Verhuizingen
Elisabeth en haar tweelingbroer worden op 31 mei 1798 van Veghel uitgeschreven naar Erp, waar vader Willem, tot dan schoolmeester, ontvanger der belastingen is geworden en waar op 20 september van dat jaar hun vijf maanden jonge broertje Hermanes wordt begraven. De familie woont daarna nog in Someren, waar andermaal een kleine Hermanes – elf maanden jong – sterft, alvorens zich definitief in Erp te vestigen. De families Neomagus en Van de Werk zijn het dorp anderhalve eeuw lang trouw.
Huwelijk
Elisabeth trouwt op 12 november 1825 in Erp3 met Christiaan Clarindus Wenniger, gedoopt in Bergen op Zoom op 14 juli 1793, bij zijn huwelijk commies in- en uitgaande rechten en accijnzen, wonend in Ravenstein. Zij is dan ongeveer zes maanden in verwachting van haar eerste kind. Haar tweelingbroer Daniel overkomt hetzelfde. Hij ‘moet’ op 18 juli 1824 trouwen. Zowel Elisabeth als Daniel verliezen hun eerste kind jong. Elisabeth na drie maanden, Daniel na een dag.
De afkondiging van het huwelijk heeft ook plaats in Empel en Meerwijk, nu gemeente ‘s-Hertogenbosch, omdat vader Wenniger commandant is van fort Crèvecoeur in die voormalige gemeente en vermoedelijk in of bij het fort woont. Het fort is in 1587 gebouwd. De ‘staatse troepen’ verslaan er de Spanjaarden. Daarbij sneuvelt de Spaanse commandant, waarna de Spanjaarden het fort Crèvecoeur noemen, harteleed. Het fort maakt nog steeds deel uit van een militair terrein aan de voet van de brug over de Maas tussen ‘s-Hertogenbosch en Hedel.
Schoonouders
Christiaan is de zoon van Frederik Theodorus Wenniger, kapitein en plaatsvervangend majoor, en Petronella Maria Louisa – ook wel Petronella Maria Louise Marian(n)e – Maillette de Buy. De elf kinderen van dit paar zijn:4
- Hermanus Franciscus, op 28 oktober 1789 in Bergen op Zoom gedoopt.
- Franciscus Conrades, op 21 augustus 1791 in Bergen op Zoom gedoopt.
- Christiaan Clarindus, gedoopt op 14 juli 1793 in Bergen op Zoom, die 12 november 1825 trouwt, met Hendrica Neomagus.
- Peter Abraham, op 8 augustus 1798 in Bergen op Zoom gedoopt.
- Frederik Theodorus, in Bergen op Zoom gedoopt op 19 november 1800, en zijn tweelingbroer:
- Joan Benjamin, gedoopt in Bergen op Zoom op 19 november 1800, die op 20 januari 1853 in Heesbeen trouwt met Johanna Garstman. Hij sterft in Heusden op 6 mei 1880.
- Joan Christoph, gedoopt in Bergen op Zoom op 19 januari 1803, die op 25 mei 1832 in Bergen op Zoom trouwt met Gezina Angenita Straatman
- Lucas, gedoopt in Bergen op Zoom op 13 maart 1805, overleden in Buiksloot in 1885, die op 17 juni 1842 in Westkapelle trouwt met Jannetje Verhage.
- Clara Wilhelmina, op 28 januari 1807 in Bergen op Zoom gedoopt.
- Johan Wilhelm, gedoopt in Steenbergen op 17 februari 1809, die op 7 december 1848 in Vierlingsbeek trouwt met Anna Helena Martina Dürr. Hij sterft op 18 april 1888 in Helmond.
- Anna Sophia, geboren op 10 juni 1812 in ‘s-Gravenhage, die op 3 april 1839 in ‘s-Hertogenbosch trouwt met Barent van Eck
Moeder Petronella is op 24 augustus 1822 in de gemeente Empel en Meerwijk overleden, vader Frederik sterft in ‘s-Hertogenbosch op 14 maart 1839.
Maillette de Buy
Leden van de familie Maillette de Buy zijn in de tweede helft van de zeventiende eeuw gevestigd in Metz.5 De oudst bekende is
- Louis Maillette, heer van Buy, raad en schepen te Metz, daar in 1656 gehuwd met Elisabeth le Goullon. Zij hebben onder meer een zoon
- Armand (Metz 1658 – Berlijn 1716), geheimraad van de koning van Pruissen, gehuwd met Elisabeth de Vignolles. Tot hun kinderen behoort
- Louis Antoine Maillette de Buy (Berlijn 1694 – Madrid 1744), onder meer gazant van Spanje te Turijn, in 1718 gehuwd met Louise Bernard. Uit dat huwelijk kennen we
- Francois (Amsterdam 1724 – na 1761), officier der dragonders, in 1761 gehuwd met Clara van Kervel. Het is zijn derde huwelijk. Daaruit heeft hij onder meer een dochter
- Petronella Marie Louise Marianne Maillette de Buy (Vianen 1768 – Empel en Meerwijk 1822), die met Frederik Theodoor Wenniger huwt. Hun zoon
- Christiaan Clarindus Wenniger huwt Hendrica Elisabeth Neomagus.
Enkele leden van de familie noemen zich voortaan Maillette de Buy Wenniger. De familie met deze naam bestaat ook anno 2016 nog.
Kinderen
Het paar Wenniger-Neomagus woont, gezien de geboorteplaatseen van hun kinderen, na het huwelijk onder meer in Ravenstein, Cuijk en in Steenbergen. De kinderen zijn:
1. Willem Frederik, geboren in Ravenstein op 2 februari 1826, daar overleden op 3 mei 1826. Het kind is, naar de traditie van de tijd, genoemd naar de beide grootvaders.6
2. Wilhelmina Frederica Theodora, geboren op 20 augustus 1828 in Cuijk, overleden in Utrecht op 8 april 1895. Ook zij is vernoemd naar haar grootvaders Willem Neomagus en Frederik Wenniger. Zij trouwt drie keer:
- – Op 24 september 1849 in Veghel met beurtschipper Jan Valk, op 21 juli 1812 in Driel geboren als zoon van Jacob Valk en Jantje van den Anker. Uit dit huwelijk kennen we vier kinderen, allen geboren in Veghel:
- Jan Valk, 18 augustus 1853
- Franciscus Conrades Valk, 23 juli 1855
- Petrus Franciscus Valk, 15 februari 1858
- Anna Petronella Valk, 3 april 1859. Dat is vijf maanden na het overlijden van vader Jan Valk op 4 november 1858.
- – Op 26 juni 1867, als 38-jarige weduwe, in Utrecht met de 60-jarige weduwnaar Daniel Petrus Jacobus Nonhebel, geboren in Petten, zoon van Johannes Petrus Nonhebel en Jane Hickey. Nonhebel is weduwnaar van Berndina Johanna Wilhelmina Hagen, overleden op 25 november 1863. Nonhebel sterft op 31 januari 1870, 63 jaar oud, in Utrecht. In de maanden daarna sterven twee jonge kinderen van hem en Wilhelmina Wenniger: op 21 februari 1870 een kind van 0 jaar, op 23 mei 1870 een kind van 1 jaar.
- – Op 31 mei 1871, ze is dan 42 jaar, in Utrecht met de 43-jarige weduwnaar Andries Wilhelm Redeman, zoon van Leendert Hendricus Redeman en Wilhelmina Jennes. Redeman is weduwnaar van Petronella Lington.7 met wie hij in 1865 is getrouwd en bij wie hij twee kinderen heeft die jong sterven. Petronella sterft in 1869. Andries sterft op 3 mei 1880. Bij haar overlijden is Wilhelmina dus voor de derde keer weduwe. Opmerkelijk is dat uit het huwelijk van Andries’ ouders elf kinderen worden geboren die jong, meest als baby, sterven. Behalve Andries worden twee broers, Jacobus en Pieter, volwassen. Net als Andries krijgt Pieter twee kinderen die jong sterven.
3. Franciscus Conrades, geboren op 1 november 1830 in Cuijk, later geregistreerd als een ongehuwde schoenmakersleerling. Hij gaat in 1850 naar Dinther, in 1854 naar Helmond, in 1858 andermaal naar Dinther, keert in 1859 terug in Erp en sterft in Erp op 5 juni 1860 (aangifte 6 juni) nog geen 30 jaar oud.
4. Franciscus Geraldus, geboren 1 november 1830 in Cuijk, tweelingbroer van de andere Franciscus, later eveneens geregistreerd als ongehuwd schoenmaker. Hij vertrekt op 24 april 1854 van Erp naar Helmond waar zijn overlijden op 19 april 1888 wordt aangegeven.8 De 37-jarige vader is bij de geboorte van zijn tweeling commies vierde klasse.
5. Judith Maria Louise, bij het overlijden: Juditta Maria Louisa, geboren op 18 februari 1833 in Steenbergen, ongehuwd en breister, nog geen 36 jaar oud overleden in Erp op 4 februari 1869. Genoemd naar haar grootmoeders Judith van de Werk en Maria Louise Maillette de Buy.
De dominee van Steenbergen9 schrijft moeder Hendrica Elisabeth overigens pas op 13 april 1832 in; ze komt dan met attestatie van de hervormde gemeente van Cuijk en Beers. Op 15 december 1834 vertrekt ze met attestatie naar Boxmeer, een van de standplaatsen van haar schoonvader Frederik Wenniger, dan commies.
In Erp
In 1843, het jaar dat haar moeder Judith sterft, blijkt Hendrica in Vught te wonen. In Erp woont de familie in 1850 zonder vader Christiaan op het adres Kerkstraat 174b, later Kerkstraat 54b.10 Na het overlijden van moeder Hendrica in 1868 en dochter Juditta in 1869, trekt de uit Breda overgekomen veldwachter De Vos met zijn gezin in de woning Kerkstraat 54b. Naaister Maria van Lieshout, geboren in 1825, die bij moeder en dochter Wenniger inwoont, gaat terug naar haar ouderlijk huis.
Vader
Waar is vader Christiaan? Er is een bron die hem op 15 juni 1843 in Erp laat overlijden.11 De burgerlijke stand van Erp kan dat niet bevestigen. In de overlijdensakte van zoon Frans Conradus, wiens dood in Erp door een kennis en een nabuur wordt aangegeven op 6 juni 1860, wordt ook melding gemaakt van het reeds overleden zijn van vader Christiaan.12 In beide gevallen leeft hij!
Bergen op Zoom
Op 4 september 1877 doen een commies van het gemeentehuis en een bediende van het burgergasthuis in Bergen op Zoom aangifte van het overlijden, op 3 september ‘s middags om vier uur, van Christiaan Clarindus Wenniger, 84 jaar, zonder beroep, geboren en wonende alhier, weduwnaar van Hendrica Elisabeth Neomagus, zoon van wijlen Petronella Maria Louisa Mariana Maillette de Buy en Frederik Theodorus Wenniger.13
Reconstructie
Een reconstructie. Vader Christiaan verlaat zijn gezin, waarna moeder en de kinderen in Erp gaan wonen, bij de talrijke familie die zij daar heeft. Christiaan keert op het eind van zijn loopbaan terug naar zijn geboorteplaats Bergen op Zoom. In Erp wordt kennelijk niet gepraat over de vader, zodat de persoon die aangifte doet van het overlijden van een zoon te goeder trouw meldt dat de vader is overleden…
Overlijdens
Moeder en dochter blijven uiteindelijk samen in Erp achter. Moeder Hendrica Elisabeth sterft er op 19 december 1868. Dochter Judith volgt haar enkele maanden later, op 4 februari 1869. Op 5 februari doen een tabakssnijder en een landbouwer, geen bloedverwanten, aangifte. Zij melden wél dat vader Christiaan in Bergen op Zoom woont en dat moeder is overleden. Juditta Maria Louisa Wenniger is 36 jaar geworden.
Van de Werk
Er zijn in die periode meer overlijdens in de familie in Erp. Zo wonen er ook nog leden van de familie Van de Werk, kinderen van Bastiaan, de zus van Judith Neomagus-van de Werk. Haar nicht Johanna Casperdina van de Werk (50) hemelt in 1857, nicht Elisabeth van de Werk (61) in 1866. Zij is de laatste Van de Werk in Erp. Elisabeths zus Mien van de Wijngaart-Neomagus sterft in 1872 in Erp. Ook in de grote familie Van de Wijngaart vallen mensen weg.
Wenniger
Hendrica Elisabeth Neomagus en Christiaan Wenniger hebben geen nageslacht Wenniger. Van een aantal van de tien overige broers en zusters Wenniger bestaat wel een nageslacht, tot in onze dagen.
RANB, Nederlands-hervormd doopboek Erp 1649-1809, boek Veghel 4.↩
Zie inleidend deel, voorwoord en verantwoording.↩
RANB, BS Erp.↩
Diverse archieven, via genealogische computerprogramma’s Genlias en ISIS.↩
NL 1926, kol 266-270.↩
BHIC, BS Ravenstein, akte 8.↩
HUA, toeg.nr. 481, inv.nr. 283, huwelijken Utrecht, respectievelijk 1867-324 en 1871-191.↩
RANB, BS Helmond.↩
GAWB, lidmatenboek Hervormde gemeente Steenbergen.↩
RANB, Tienjarentafels.↩
CBG, dossier De Vries, kopie FAJN.↩
RANB, BS Erp 1843-1882.↩
RANB, BS Bergen op Zoom.↩
