IX-17a Familie Van Ma(a)ren
Comments : Off
De familie Van Maren is al in de 17de eeuw een bekende familie van molenaars, herbergiers en kuipers in de streek van Uden, Volkel en Boekel. En een zeer rooms-katholieke familie. In 1634 is Joannes van Maren rector in Volkel, van 1809 tot 1848 vervult Jacobus van Maren er deze functie. Een rector is een priester die een rectoraat bedient, een kerk of kapel die geen zelfstandige parochie is. Volkel heet in die tijd daarom ook wel van Volkerkapel.
Genootschap
In september 1996 legt de auteur op de Genealogische Dag in de Citadel (voormalige Rijksarchief) in ‘s-Hertogenbosch een contact met het Van Ma(a)ren Genootschap. Terwijl hij – op maandag 25 november 1996 rond 21.15 uur – aan de computer zit te werken aan de familiegeschiedenis en juist gegevens heeft ingevoerd over Daniel Neomagus en Anna Maria van Maren, belt een Van Maren uit Leusden namens de familievereniging. Anna van Maren zit niet in de bij de vereniging bekende takken Van Maren. Niettemin: bestaat toeval niet? In 2008 blijkt de Uden-Volkel-Boekeltak van de familie wel in de website www.genootschap.van-maaren.nl opgenomen te zijn bij de nummers 1474 t/m 1626.
Velmolen
De familie Van Maren is niet onbemiddeld, als we afgaan op de talloze notariële transacties met onroerend goed. Zo laat kastelein Gerardus van Maren (1775-1850) op 28 november 1816 vaste en onroerende goederen verkopen, onder meer een perceel weiland aan de Velmolen en vier percelen aan de Loop.1 Op 29 november koopt rentenier Henricus van den Broek onder meer huis Den Emmaus, dat de nieuwe eigenaar op 16 december voor acht jaar verhuurt aan… Gerardus van Maren.
De Velmolen is lange tijd het ouderlijk huis van Gerards dochter Johanna Maria van Maren (1803-1878), die in 1824 met Daniel Neomagus (1796-1884) trouwt. Het is een watermolen aan een waterloop, de Lagenheuvelseloop, tussen Volkel en de Leijgraaf, een beek die op haar beurt uitmondt in de rivier de Aa. De oudste vermelding in een Bossche schepenakte dateert van 1397. De Velmolen maalt eikenschors voor leerlooierijen. Vel is een streekwoord voor schil of bast. De molen staat aan de oude weg, de Boekelsedijk, tussen Uden en Volkel en Boekel. Vóór 1850 is de molen gesloopt.
Bij de molen staan oorspronkelijk twee herbergen, waaronder Den Emmaus.2 Aan de huidige Boekelseweg in Uden, bij de kruising met de Emmausweg staat nog steeds een boerderij-restaurant. Het is niet zeker dat het hier om de vroegere woning van de familie Van Maren gaat. Op enige afstand loopt vanaf het centrum van Uden de Velmolenweg en de Verlengde Velmolen naar een nieuwe wijk.
Rector Jacobus van Maren
Het bekendste lid van de familie is een oom van Johanna Neomagus-van Maren, de priester Jacobus van Maren (1776-1848). Hij koopt in 1821 bouwland en in 1830 een huisje met hof in Volkel. In 1821 vordert hij obligaties in ten laste van een inwoner van Volkel. Verder komen we enkele schuldbekentenissen tegen onder meer van zeven leden van een familie uit Uden, die in 1838 verklaren 200 gulden schuldig te zijn aan de kapel te Volkel, met vier percelen bouwland, vier percelen weiland en een huis met erf als borg. In 1844 verklaart een landbouwersechtpaar uit Volkel 170 gulden schuldig te zijn aan de kapel te Volkel. Het echtpaar stelt als borg huis, erf, hof, wei- en bouwland. Beide schuldbekentenissen worden geaccepteerd door Jacobus van Maren, rector van die kapel. In 1838 schrijft de notaris zijn naam nog als Van Maaren. Het onroerend goed is in die jaren niet veel waard. De 200 gulden van de familie uit Uden zijn in 2015 vergelijkbaar met 2017 euro.
Volkerkapel
Deze transacties houden verband met de bouw van een nieuwe kapel in 1835/1836. De eerste kapel dateert van omstreeks 1455. Na oorlogsgeweld wordt ze gerestaureerd en ze is nog in gebruik als rector Van Maren in 1809 aantreedt. Hij laat het bouwvallige rectoraatshuis slopen en in 1817 grotendeels op eigen kosten herbouwen. Kort daarna begint hij maatregelen te treffen om te komen tot uitbreiding of nieuwbouw van de kapel, die veel te klein is geworden. Hij krijgt na lang aandringen van koning Willem I een subsidie van 5.000 gulden. Dat is in 2015 vergelijkbaar met 52.200 euro. In 1835 wordt de nieuwbouw en gedeeltelijke renovatie aanbesteed voor 6800 gulden. De rector en de kapelmeesters (kerkbestuur) leveren zelf een deel van de stenen.3Van Maren is een actief fondsenwerver gezien de eerdergenoemde schuldbekentenissen.
Nalatenschap
De rector overlijdt op 18 januari 1848. Op 3 februari verklaren vier familieleden de nalatenschap te aanvaarden. Die familieleden zijn broer Gerardus (schoonvader van Johanna Maria Neomagus-van Maren) en Antoon van der Wijst en twee van zijn kinderen. Hij is weduwnaar van zus Maria van Maren. Na het overlijden beheert Godefrida van Maren (1806-1875), herbergierster, daarna dienstmeid te Volkel, de nalatenschap. Zij is in notaristermen de bewaarster van de zegels. Godefrida moet als dochter van Gerardus oom zeggen tegen de overledene.
De waarde van de inventaris van priester Jacobus van Maren is 557,42 gulden, maar de schulden belopen 772,51 gulden. Dat verklaart de openbare verkopingen in de weken daarna. Broer Gerardus verkoopt onder meer een spinnewiel, dekens, schilderijen, een kachel en een partij spek voor 449,50 gulden. De vier erfgenamen samen verkopen het onroerend goed uit de nalatenschap: een huis in Volkel, een huis in Uden, bouwland, weiland en heide. Het levert hen 1449 gulden op. Dat is in 2015 ongeveer 15.225 euro.
De kapel wordt in 1855 verheven tot parochie en de kapel wordt parochiekerk. Als ook die te klein is, bouwt Volkel in 1881 een nieuwe kerk en in 1936 herhaalt de geschiedenis zich.
Clara van Maren
Een familielid dat ook vaak bij de notaris komt, is Clara van Maren (1808-1888), een andere zus van Johanna Maria Neomagus-van Maren. In 1845 verklaart een landbouwer 180 gulden schuldig te zijn aan Nicolaja van Maren, met huis, erf, wei- en bouwland als borg. Nicolaja is kennelijk vernoemd naar haar grootvader Nicolaas. Haar roepnaam is Clara. Burgemeester Henri van den Heuvel van Oss verkoopt in 1856 voor 600 gulden een huis met land in Volkel aan Clara en haar zus Godefrida, die dan een winkel hebben in Volkel.
In 1858 benoemen Clara en Godefrida elkaar tot universele erfgenamen. Godefrida sterft in 1875 en daarna benoemt Clara haar vriend Hendrikus Martens van de Pol tot universeel erfgenaam. In 1885 is Clara herbergierster in Volkel. Ze verkoopt dan een huis met land aan Arnoldus van Maren (1811-1890), kuiper in Uden, voor 1300 gulden. Hij is een zoon van haar broer Jacobus. Ze herziet in dat jaar ook haar testament. De erfgenamen zijn nu:
- voor ¼ deel de kinderen van haar in 1878 overleden zus Anna Maria Neomagus-van Maren. Dat zijn Willem Neomagus, Frits Neomagus en Maria van Boetzelaer-Neomagus.
- voor ¼ deel Arnoldus en Franciscus van Maren, kinderen van haar broer Jacobus uit diens eerste huwelijk, met Francisca Duppers.
- voor ¼ deel Nicolaas, Anton, Francisca, Jan en Hendrica van Maren, kinderen van Jacobus uit zijn huwelijk met Johanna Lamers.
- voor 1/6 deel Allegonda en Maria van Lieshout, kinderen van haar zus Hendrica, gehuwd met Willem van Lieshout.
- voor 1/12 deel Hendricus Martens van de Pol, landbouwer op de Streepen, tevens executeur testamentair. Hij is in 1876 als ‘vriend’ nog de universele erfgenaam!
In 1893 gaan de erfgenamen van Jacobus van Maren (1811-1890), een broer van Anna Maria Neomagus-van Maren, over tot ‘scheiding en deling’ van de nalatenschap. Het gaat om een huis, stal, erf, kuiperij, tuin, bouwland, hakhout, roerende goederen en vorderingen. De nalatenschap gaat naar zijn weduwe en zijn tien kinderen, onder wie twee nonnen en een pater.
Fragment-genealogie
In deze fragment-genealogie hebben de leden van de familie Van Maaren en verwante families een nummering die parallel loopt aan die van de familie Neomagus.
VI Gerardus van Maren
Gerardus Johannes van Maren, geboren rond 1710, is geregistreerd als getuige te Uden op 14 september 1740 en 19 juni 1741. Hij is op 24 november 1739 in Uden r.k. gehuwd met Joanna Maria de Bruyn, gedoopt te Uden op 16 februari 1704 als dochter van Henrick de Bruyn en Maria Claes Ceelsdr.4 Hij heeft twee kinderen:
- Nicolaas, zie VII
- Johanna Maria ?
VII Nicolaas van Maaren
Hij is gedoopt te Uden-Volkel op 30 april 1743, begraven in Boekel op 30 mei 1804. Nicolaas, bakker van beroep, trouwt in Uden op 10 september 1774 met Allegonda, officieel Allegondis Christiaan van Rooy, gedoopt te Uden 24 augustus 1748, aldaar overleden 28 augustus 1819.
De ouders van Allegonda van Rooy zijn Christiaan van Rooy en Godefrida Ottens, dochter van Adam Joris Ottens.
Nicolaas en Allegonda hebben vermoedelijk drie kinderen:
- Gerardus van Ma(a)ren (1775-1850), getrouwd met Allegonda Linders, volgt VIII
- Jacobus van Maaren, in Uden gedoopt op 11 juli 1776, overleden op 18 januari 1848 in Uden-Volkel. Jacobus is rooms-katholiek priester en is van 1809 tot zijn overlijden als rector verbonden aan de kapel van Volkel.
- Maria Nicolai van Maaren. Zij ziet het levenslicht in of omstreeks 1778, is herbergierster en overlijdt te Uden op 3 april 1828. Ze is in 1795? getrouwd met Antonius van der Wijst, kuiper. Zij hebben tenminste vier kinderen Van der Wijst:
- Godefridus, priester te Diest in België.
- Nicolaas, kantoorbediende.
- Martinus (1810-1879)
- Cretien (1813)
- mogelijk is er ook een Allegonda.
VIII Gerardus van Ma(a)ren
Geboren en gedoopt te Uden op 28 juni 1775, overleden te Uden-Volkel op 22 mei 1850, 75 jaar oud.5 Zijn adres is dan Volkelkapel 290. Hij is herbergier en kuiper.
Hij trouwt op 16 mei 1802 (ondertrouw 2 mei) te Cuijk met Allegonda, voluit Hendrina Allegondis Linders, geboren te Oijen op 4 oktober 1777, overleden te Uden-Volkel op 3 maart 1828, spinster van beroep.
Gerardus van Maren is vermoedelijk herbergier van Den Emmaus, gelegen bij een molen in de buurtschap Velmolen, daarna kuiper in Volkelkapel, het huidige Volkel.6 De aangifte van zijn overlijden wordt (mede) gedaan door zijn schoonzoon Wilhelmus van Lieshout, een 36-jarige grutter te Uden.
Van Gerardus en Allegonda zijn de volgende kinderen bekend:
- Johanna (Anna) Maria (1804-1878), in 1824 gehuwd met Daniël Neomagus, volgt IX.
- Godefrida (1806-1875), dienstmeid, daarna herbergierster, later winkelierster te Volkel, ongehuwd.
- Clara (1808-1888), herbergierster, later winkelierster te Volkel, ongehuwd.
- Henricus Jacobus (1811-1890), ook alleen te vinden als Jacobus, bij zijn geboorte-inschrijving in de Franse tijd Henry Jacques van Maaren. Hij is kuiper te Boekel. Hij trouwt twee maal:
- in 1838 in Gemert met Francisca Druppers of Dappers (1809-1844)
- in 1845 in Boekel met Johanna Maria Lam(m)ers (1819-1903)
Uit deze huwelijken zijn 12 kinderen bekend, geboren in Boekel:
- Arnoldus Felicianus (1839-1922), kuiper te Volkel, in 1872 gehuwd met Catharina Maria van den Hoogen (1843-1933).
- Franciscus (1841-1896), kuiper te Boekel, in 1878 gehuwd met Johanna van Heeswijk. Zoon Petrus met nageslacht.
- Nicolaas (1843-1844).
- Nicolaas (1846-1913), schilder te Stompwijk, in 1877 in Zutphen gehuwd met Johanna Hendrica Wilhelmina Hensels. Hun zoon Jacobus (1885-1960), huisschilder en drogist in Stompwijk, overleden in Den Haag, heeft tien kinderen Van Maren.
- Antonie (1848-1939), kuiper te Boekel, in 1878 gehuwd met Catharina Timmers (1850-1888), zeven kinderen.
- Allegonda Francisca (1850-1939), als zuster Maria Lidwina religieuze te Bennebroek.
- Louisa Mechthilda Philomena (1854-1924), als zuster Maria Eduarda religieuze te Leeuwarden en Leidschendam.
- Gerardus Jacobus Philippus Hendrikus (1852-1921), pater Capucijn te Handel en Velp bij Grave.
- Francisca (1856-1921), ongehuwd, mutsenmaakster te Boekel.
- een doodgeboren zoon in 1859.
- Hendrika (1860-1937), ongehuwd.
- Johannes (1863-1944), kuiper en gemeenteontvanger te Boekel.
- Hendrika (1813), in 1846 getrouwd met Willem van Lieshout, twee kinderen.
IX Anna Maria van Maren
De ouders van Johanna of Anna Maria van Maren, die in 1824 Daniel Neomagus trouwt, zijn Gerardus van Maren en Allogonda Linders. Zij noemen hun dochter naar haar tante Joanna Maria Linders of naar haar oudtante Maria Anna Leenders. Anna trouwt in 1824 ‘gedwongen’ met de protestantse ambtenaar Daniël Neomagus. Op haar beurt noemt Anna Maria Neomagus-van Maren haar dochter in 1832 Maria Johanna. Die dochter huwt een baron Van Boetzelaer. Zie verder Daniel Neomagus, IX-17.
In de beginjaren van haar huwelijk heeft Anna een hechte band met het ouderlijk huis. Als Daniel tijdens het conflict met België (1830/1831) in het leger zit, woont zij met haar zoontje Willem en dochtertje Johanna op een kamer in ’s-Hertogenbosch. Ze gaat dan naar haar ouderlijk huis, waar het dochtertje overlijdt. Anna en haar gezin wonen daarna in tal van Brabantse dorpen, waar Daniel commies is. Kennelijk heeft ze ook dan contact met haar familie. Mogelijk is zoon Louis er deels grootgebracht. Wellicht speelt een vorm van heimwee naar haar roomse thuisfront een rol, want echtgenoot Daniel blijft tot zijn dood hervormd. Haar zus Clara laat Anna’s katholiek gedoopte kinderen in 1888 delen in haar nalatenschap!
Familie Linders
VI Joannes Lenders
Joannes Lenders (Linders) is molenaar in Cuijk van 1709 tot zijn overlijden in 1727. Hij trouwt op 28 april 1709 in Cuijk met Henrica Deckers die op 12 september 1767 in Cuijk is overleden. Zij krijgen tien kinderen. Bij het tiende kind, Joannes, gedoopt op 1 juni 1727 staat dat Joannes Lenders is overleden en dat de moeder Henrica de Wilt is. Mogelijk is Joannes voor de tweede keer getrouwd.
Het achtste kind is Gerardus Lenders, zie VII.
VII Gerardus Linders
Ger(h)ardus Linders of Lenders, roepnaam Geurt, bij de doopinschrijving op 23 oktober 1721 in Cuijk in het Latijn Leonardi, is molenaar in Oijen, Vierlingsbeek, Sambeek en Cuijk. Hij trouwt op 7 januari 1776 (ondertrouw) in Oijen met Hendrica van Gemonde, Gemonden of Gemunden. De ouders van Henrica van Gemonde zijn Henrick van Gemonde, in 1755 molenaar te St.-Michielsgestel, daar overleden na 1 april 1779, en Aldegonda Kivits, geboren in Schijndel circa 1715, overleden in St.-Michielsgestel circa 1768. Zij trouwen rond 1735 in Schijndel. Aldegonda is een dochter van Adriaen Jansz en Maria Joosten Vughts. Henrick van Gemonde hertrouwt op 4 april 1769 in Uden Johanna van der Willenberg, weduwe van Hendrik Leenders.7
Geurt Linders en Hendrica van Gemonde krijgen negen kinderen. Allegonda is de oudste. zie VIII
VIII Allegonda Linders
Hendrina Allegondis Linders, kortweg Allegonda, is gedoopt te Oijen op 4 oktober 1777, op 16 mei 1802 te Cuijk getrouwd met Gerardus van Maaren en op 3 maart 1828 als spinster te Uden-Volkel overleden, 50 jaar oud. Zij heeft uit haar huwelijk onder meer een dochter Johanna (Anna) Maria van Maren. Zie IX. Er is ook een Allegonda gedoopt op 2 december 1776. Vermoedelijk is die heel jong overleden. Het is dan vrij gebruikelijk het volgende kind dezelfde naam te geven.
Doopinschrijving
In het doopboek schrijft de pastoor van Geffen in het Latijn dat Joanna Maria de wettige dochter is van Gerardus van Maren en Aldegundis Linders. Die zijn negen maanden min vier dagen eerder, op 16 mei 1802 in Oijen getrouwd, de geboorteplaats van de moeder. De doop is op 12 februari 1803.8 De letterlijke tekst is: 12 februari bapta (gedoopt) Joanna Maria fil. leg. (wettige dochter) Gerardi (Gerardus) van Maren et (en) Aldegundis (Allegonda) Linders. Sufl (doopgetuigen) Gerardus Linders et Aldegundis van Maren. Met andere woorden: de doopgetuigen hebben toevallig dezelfde voornamen als de ouders. De vader van Allegonda Linders heet Gerardus, de zus van Gerardus van Maren heet Allegonda. Beide namen komen, zoals hiervoor is te lezen, al eerder in beide families voor.
Schande
Voor de vooraanstaande katholieke familie Van Maren is het ‘gedwongen’ huwelijk van Anna met de protestantse ambtenaar Daniel Neomagus vermoedelijk een schande. Wellicht daarom is het burgerlijk huwelijk niet in Uden gesloten, de gemeente waar de bruid woont, maar in de gemeente Mill en Sint Hubert, waar Daniel zijn standplaats heeft en waar ook Anna komt wonen. Ook het kerkelijk huwelijk is mogelijk in Mill of in St. Hubert gesloten. Wellicht ook daarom is de afspraak gemaakt dat de kinderen katholiek worden gedoopt.
Op 8 november 1824, vier maanden na de huwelijkssluiting op 12 juli 1824, komt het zoontje Willem ter wereld, maar het sterft na twee dagen op 10 november. In de daarop volgende lente van 1825 zorgen zij opnieuw voor een kindje, weer een Willem, dat wel blijft leven!
Alle notariële gegevens komen uit Regesten op het notariaat te Uden, een uitgave van de Genealogische Werkgroep Land van Cuijk en Ravenstein, in BHIC.↩
Uit Straatnamenboek gemeente Uden, z.j., p. 61 en 64, en Uden in oude ansichten, Zaltbommel 1987, p. 50.↩
Uit Volkels kerk viert Veertig, Uden 1978, p. 8.↩
Taxandria 1927, Nederlands Patriarchaat 1918, en Genealogie Van Boetzelaer RA Utrecht.↩
GA Uden, akte 66.↩
Mondelinge informatie van de Udense archivaris Sluijters, omstreeks 1985.↩
Brabantse Leeuw 1956 en 1963, ook in RA Utrecht, Genealogie Van Boetzelaer.↩
RANB, DTB Geffen, rk parochie, boek 2a, akten van doop 1772-1810.↩
