VII-20 Christina de Rooij-Neomagus
Comments : Off
(1745-1833), notarisvrouw en boerin,
dochter van dominee Johannes Neomagus, VI-12
Na dochter Alida (20 januari 1743) doopt dominee Johannes Neomagus in de kleine protestantse gemeenschap van Nuenen, Gerwen, Op- en Nederwetten drie kinderen, alvorens hij weer aan de doop van een eigen kind toekomt. De drie tussenliggende dopen betreffen een dochter van de Gerwense schoolmeester Caspar Duijtz (24 maart 1743), een zoon van Christiaan Rombouts (10 oktober 1743) en andermaal een kind (jongen) van schoolmeester Duijtz (4 april 1745). De families Duijtz en Neomagus behoren in Gerwen tot de weinige niet-katholieke families en lijken te wedijveren in het krijgen van kinderen, zoals al eerder uit het doopboek blijkt.
Tante
Op 15 augustus 1745 doopt de inmiddels 51-jarige dominee in de kerk van Nuenen (Nuunen schrijft hij dit keer) zijn dochter Christina. Die wordt ten doop gepresenteerd door mijne vrouws suster Christin, een tante dus, naamgeefster en meter van het kind. Christina is op 11 augustus om 2 uur ‘s middags in Gerwen geboren als het derde kind van Johannes’ tweede vrouw Ida van de Werk.1
Familie
Meter Christina van de Werk huwt Hendrik van Onna. Hun dochter Arnolda van Onna huwt in 1775 met Johannes Neomagus, geboren in 1752. Deze Johannes is, als zoon van Godfried, een kleinzoon van dominee Johannes uit Nuenen en diens eerste vrouw. Diens tweede vrouw Ida van de Werk is zodoende tegelijk (aangetrouwde) tante als (stief)grootmoeder van de Johannes uit 1752. Dit terzijde. Overigens wonen Johannes en Arnolda later ook in het ouderlijk huis van Christina, te weten de pastorie in Gerwen.
Lidmaat
Als kind behoort Christina in de protestantse kerk tot de toehoorders, de gemeenteleden die nog niet zijn aangenomen als lidmaat. Dat aannemen gebeurt op 12 juli 1769, als ze al bijna 24 jaar is, tegelijk met vijf andere toehoorders, onder wie haar jongere broer Benjamin en haar jongere zus Judith. Op 16 juli hebben zij mede gecommuniceerd.2
Visitatie
Dominee Hanewinckel, de opvolger van Christina’s vader als predikant van Nuenen en Gerwen, schrijft na zijn visitatie van woensdag 14 juni 1775 achter haar naam, dat ze op 6 mei 1777 met attestatie is vertrokken naar Someren.3 De ontlastbrief van de schepenbank van Nuenen, die de gemeente Someren vrijwaart van ondersteuning, is van 21 april.4
Huwelijk
Op 31-jarige leeftijd trouwt Christina Neomagus in 1777 – ondertrouw 4 april in Nuenen, huwelijksafkondigingen 6 en 13 apri
l zowel in Someren als Nuenen, trouw 20 april in Someren – met Philippus de Rooij, ook De Roy of De Rooy, gedoopt in Someren op 25 september 1740, begraven aldaar op 28 augustus 1797, zoon van Christoffel de Rooy, secretaris van Someren, en Sebilla Lucia Quast. Philip is in Someren president-schepen, notaris5 en procureur en ook nog ‘s lands deurwaarder.6 Opmerkelijk is dat de huwelijksinschrijving in Someren zegt dat Christina in Nuenen is geboren en in Gerwen woont, verder dat ondertrouw en trouw in Nuenen hebben plaatsgevonden en dat de data respectievelijk 20 april en 1 augustus zijn.
Getuigen bij het huwelijk zijn Johannes de Rooij, een op 13 januari 1737 gedoopte oudere broer van de bruidegom, en ‘de heer procurator’ Benjamin Neomagus, een op 28 januari 1750 geboren jongere broer van de bruid. Het huwelijk van Christina is het enige Neomagushuwelijk dat in Nuenen is gesloten in de lange periode dat er Neomagi wonen.
Landgoed
Johan en Philip de Rooij kopen in 1778 een landgoed met het adellijk huis De Donck in Someren van Alexius Petit sr. Dat is een telg uit een geslacht van klokkengieters. De in 1660 gestichte firma is nu gevestigd in Asten onder de naam Petit en Fritsen. Uit een stuk van 1724 blijkt dat de familie Petit dan al een klokkengieterij heeft in De Donck en daar ook woont.7. In 1815 worden de restanten van het door brand vernielde kasteel De Donck verkocht aan dominee Arnold Kremer. De ruïne is daarna gesloopt.
Someren
Met de vestiging van Christina Neomagus in Someren, in haar huwelijksjaar 1777, begint een periode van meer dan een eeuw, dat leden van vier generaties van de familie Neomagus in Someren wonen. Haar zus Elisabeth woont er, evenals korte tijd haar zus Ditje en haar broer Thomas. Willem – voor wie Christina een tante is – woont er met zijn gezin van omstreeks 1800 tot 1820. Diens zoon Godefridus Antonie Neomagus woont er ruim een halve eeuw, diens zoon Jan zo’n zeventien jaar en diens zoon Karel zien we in 1879/1880 nog in Someren bij familie wonen. Ook leden van verwante families als Beijnen, Wenniger en Le Comte wonen in die periode in Someren.
Kinderen
Het echtpaar De Rooij-Neomagus krijgt vier kinderen:
1. Sebilla Lucia, genoemd naar haar oma De Rooij-Quast, in Someren gedoopt op zaterdag 1 januari 1780, daar begraven op 15 februari 1787.
2. Christoffel Johannes (Jan), genoemd naar zijn beide grootvaders, in Someren geboren op 5 maart, gedoopt op 10 maart 1782, later boer van beroep. Hij komt voor in de openbare stemregisters van 1801 en 1805, is medeondertekenaar van een stuk over het ‘uitvoerend bewind der Bataafsche Republicq’ uit 18018 en komt op 6 augustus 1813 te overlijden, 31 jaren, ongehuwd en dagloner.9
3. Ida He(e)lena, genoemd naar haar grootmoeder Ida Neomagus-van de Werk, in Someren gedoopt op 28 maart 1784, daar begraven op 5 maart 1787.
4. Zebulon Isaac, in Someren gedoopt op 30 september 1787. Hij komt als 15-jarige voor op een ‘nadere lijst’ van stemgerechtigden van 3 februari 1803, maar staat niet op de lijst van 1805. Zebulon of Sebulon is een Bijbelse figuur, een van de twaalf zonen van aartsvader Jakob en een van de twaalf stammen van het Hebreeuwse volk.
Huishouding
Christina heeft een zware huishouding. Op 15 februari en op 5 maart 1787 begraaft ze twee kinderen. Vanaf 1790 vangt ze haar oudste (stief)zus, de weduwe Elisabeth Meissonnier-Neomagus op, in 1803 overleden. Ook vanaf het begin van de jaren negentig woont Christina’s geestesziekte jongste zus Judith (Ditje) bij haar in. Philip de Rooij vraagt herhaaldelijk maar vergeefs aan zijn zwagers Bastiaan en Benjamin om hun geesteszieke zus onder hun hoede te nemen.10 De Rooij vraagt (nogmaals) aan zijn zwager Benjamin, stadhouder van Steenbergen, om ervoor te zorgen dat Benjamins geesteszieke zus Ditje uit zijn (= De Rooij’s) huis wordt gezet. Hetzelfde vraagt hij aan zijn zwager Bastiaan, predikant in Alphen, met een verwijzing naar de brief aan Benjamin. Ditje en Philip sterven in 1797. Daarna heeft ze enige jaren haar jongste broer, de vrijgezelle Thomas in de kost, die haar man in 1798 als notaris opvolgt.11
Zwager
En dan is er nog een probleem met haar zwager, Jan de Rooij, een van de getuigen bij haar huwelijk. Zij wil hem onder curatele laten stellen van de predikant Roucamp en van Jan Rooymans, president van de municipaliteit (gemeentebestuur) van Someren. Het Hof van Justitie van het voormalig gewest Bataafsch Braband in ’s-Hertogenbosch moet daarover beslissen. Het hof bespreekt haar verzoek op 27 maart 1798 en wil eerst meer informatie en een getuigenverhoor. Hoe het is afgelopen vertelt de geschiedenis niet.12
Boerin
Christina, die als vrouw van een notaris en wonend op een landgoed een goed leven moet hebben gehad, is na de dood van haar man enkele jaren boerin. Bij het overlijden van Thomas in 1819 blijkt ze deel uit te maken van de huishouding van broer Bastiaan en zus Alida in Alphen. Na het afscheid van Bastiaan als predikant in hetzelfde jaar, verhuist het drietal naar Hilvarenbeek. Alida sterft er in 1826, Bastiaan in 1827. Christina gaat dan naar haar zoon Sebelon in Gemert. Hij schrijft zijn naam dan iets anders dan de dominee bij zijn doop (Zebulon).
Overlijden
Sebulon verklaart op 29 mei 1833, met het oog op de eventuele successierechten, dat zijn moeder op 9 januari 1833 in Gemert is overleden, zonder nalatenschap.13 Ze is dan 87 jaar.
Twee ‘naburen’, een deurwaarder en een koopman, doen op 10 januari aangifte van het overlijden en melden dat ze 93 jaar is geworden.14 Dat is niet juist, maar beide aangevers weten wellicht niet beter. Met haar sterft het laatste kind van dominee Johannes Neomagus uit Nuenen. Vastgesteld kan worden dat maar een van zijn dertien kinderen als baby sterft en dat vier kinderen een leeftijd bereiken van (ver) boven de 80 jaar, hetgeen in die tijd niet veel voorkomt.
Zebulon
Zoon Sebulon, beroep ‘particulier’, heet voor de burgerlijke stand Zebulon Isaac de Rooij als hij op 18 mei 1820, 32 jaar oud, in Alphen en Riel trouwt met de 22-jarige Fransina Wendelina Althuijsen uit Asten.15 Zij wonen beiden in Alphen. Daar woont op dat moment ook moeder Christina bij haar broer dominee Sebastiaan Neomagus. Zebulon ondertekent de akte met Z.I. de Rooij, zijn vrouw geeft te kennen niet te kunnen schrijven. Moeder Christina, bijna 75 jaar oud, zet een ferme handtekening. De burgemeester, ambtenaar van de burgerlijke stand, schrijft haar naam als Neömagus.
Fransina is op 22 oktober 1797 in Asten gedoopt als dochter van veldwachter Hendrik Althuijsen (overleden in 1817) en Maria Wendelina van Ommeren (overleden in 1810). Omdat ook Zebulons vader is overleden, is Christina de enige levende en ook aanwezige ouder. Omdat de ouders van Fransina al zijn overleden dienen naar het gebruik van die tijd ook de overlijdensgegevens van haar grootouders te worden getoond. Maar alleen de overlijdensakte van grootmoeder Fransina Tempelaar kan worden overlegd. Ze is op 12 april 1755 in Bakel en Milheeze getrouwd. De aktes betreffende haar man Nicolaas van Ommeren en die van de grootouders Althuijsen zijn afgegeven op het gemeentehuis van Bakel en Milheeze. Dat wordt allemaal met de nodige omhaal vastgelegd, zodat de huwelijksakte meerdere met de hand geschreven pagina’s lang is. De gemeente Alphen en Riel maakt dan nog geen gebruik van een standaardformulier.
Fransina’s ouders Hendrik Althuijsen en Wendelina van Ommeren (de eerste naam Maria wordt vaak weggelaten) zijn op 7 september 1793 in Asten getrouwd. Hendrik is dan weduwnaar van Wilhelmina Biertempel, van wie hij in dat jaar nog een op 3 februari 1793 gedoopt kind heeft gehad. De families Althuijsen, Van Ommeren en Tempelaar behoren tot de weinige protestantse families in de kleine dorpen Asten en Bakel.
Nageslacht
Fransina krijgt op 24 maart 1824 in Gilze-Rijen een dochter Joanna Christina Magdalena de Rooij. Zebulon is commies en verhuist vaak.16 Hij woont verder onder meer in Gemert, waar zijn moeder in 1833 overlijdt, in Someren, Nuenen en Vught. In het lidmatenregister van Someren staat: met getuigenis van ergerlijk gedrag en aanbeveling aan het bijzonder opzigt van den kerkeraad van Nuenen, vertrokken 14 augustus 1837.17
Hij sterft in Vught op 14 december 1838 als gepensioneerd commies, 52 jaar oud.18 Fransina sterft op 31 juli 1843 in Roosendaal. Ze maken zodoende niet mee dat hun dan 29-jarige dochter Joanna op 23 november 1853 in Vught trouwt met de 24-jarige schoenmakersknecht Johannes Henricus van Dijk, zoon van de op 6 februari 1834 in ’s-Hertogenbosch overleden Joannes van Dijck en van Gerardina Jochems.19 Van de ouders leeft bij het huwelijk alleen nog de Bossche Gerardine Jochems. Van het echtpaar Van Dijk-De Rooij is een naamloos jongetje bekend, op 6 oktober 1854 in ‘s-Hertogenbosch geboren en overleden. Het paar woont dan aan het Hinthamereinde, zo blijkt uit de geboorte- en overlijdensakte. Maar in het bevolkingsregister komt het paar daarna niet voor.
RANB, DTB Nuenen, boek 9.↩
RANB, DTB Nuenen, lidmatenboek.↩
De datum is juist, maar Hanewinckel zet het bij het verkeerde jaar, haalt de toevoeging door en schrijft het opnieuw op het blad met de lidmaten die hij noteert bij zijn visitatie op dinsdag 11 juni 1776. Alle mutaties tot aan de volgende visitatie worden daar bijgeschreven. En die volgende visitatie is op donderdag 8 mei 1777, twee dagen na de uitschrijving van Christina.↩
SRE, Rechterlijke Archieven, Schepenbank Nuenen, inv.nr. 68, f. 251v. t↩
SA Peelland, notarieel archief 1546-1902: Ph. De Rooij is op 7 september 1771 als notaris geadmitteerd (toegelaten) door de Raad van Brabant te ‘s-Gravenhage.↩
RANB, DTB Nuenen, boek 11, trouwakten 1754-1800. DTB Someren inv.nr 66.13, f. 113v.↩
Nol van Roessel, Geschiedenis van een klokkengietersgeslacht, p. 16-20, kopie in FAJN.↩
SA Peelland, Someren VI 14, openbare stemregisters.↩
SA Peelland, BS Someren 1811-1814↩
Biljouw, Afgedwaalde archiefstukken, RANB, inv.nr. 46a en 46b.↩
SA Peelland, openbaar stemregister van Someren: Thomas staat op een lijst van 14 september 1801.↩
BHIC, Raad van Brabant, inv.nr. 1155. De auteur vindt het verzoek van Christina toevallig bij het doorbladeren van de notulen van het Hof van Justitie om de benoeming van haar broer Thomas tot notaris in Someren te achterhalen. Die benoeming heeft hij daarin niet aangetroffen.↩
RANB, MvS Sint-Oedenrode, toegang 036,03.09, inv.nr. 30, mem. nr. 210, Gemert.↩
BHIC, BS Gemert, overlijdensakte 4 van 1833.↩
RAT, huwelijksregister 1820, akte 5.↩
De bevolkingsregisters van Gilze-Rijen (per 1 juli 1825) en Vught (1830-1840) noemen hem niet.↩
SA Peelland, register der gereformeerde ledematen te Someren.↩
BHIC, BS Vught, overlijdensakte 1838 nr. 60↩
BHIC, BS Vught, huwelijksakte 1853 nr. 22.↩
