VII-22 Benjamin Neomagus
(1750-1794), schepen, klerk en stadhouder,
zoon van dominee Johannes, VI-12
Jongste?
Benjamin is geboren in Gerwen op woensdag 28 januari 1750 om 7 uur in de namiddag, en in de kerk van Gerwen gedoopt op 1 februari.1 Doopgetuigen worden niet genoemd, evenmin de naamgever. Vader Neomagus geeft zijn kinderen wel vaker ‘vreemde’ namen. Mogelijk denkt de bijna 56-jarige dominee, gezien de naam Benjamin, aan zijn laatste kind toe te zijn. Er komen er nog twee!
Leiden
Lieshout
Sint-Oedenrode
Stiphout
Op 2 april 1778 legt Benjamin de eed af als ‘gesworen’ klerk van Lieshout, Stiphout en Aarle-Rixtel.4 In Stiphout is dan Daniël Zwaans schepen, de tweede man van Dilia de Jongh, eerder weduwe van Godfried Neomagus, een oudere (half)broer van Benjamin. Op 5 mei 1778 treedt Benjamin voor het eerst als klerk op in de Heerlijkheid Stiphout en hij komt in die functie voor tot en met 27 juli 1779.5
Budel
Als Benjamin stadhouder wordt van de Baronie en Landen van Cranendonck, geeft de schepenbank van Nuenen op 7 januari 1782 een ontlastbrief af. Dat is voor de schepenbank van zijn nieuwe woonplaats de garantie dat men Benjamin geen bijstand hoeft te geven als dat nodig is. Op 1 april 1783 wordt in Budel een stuk opgemaakt ten overstaan van Benjamin Neomagus, stadhouder.8 Budel is de hoofdplaats van de Baronie van Cranendonck,9 vallend onder de prins van Oranje en de Nassause Domeinraad. Volgens het ambtboek van de Nassause Domeinraad10 is Benjamin per 29 augustus 1781 substituut-drossaard van Cranendonk. Zijn opvolger treedt op 16 maart 1784 aan.
Stadhouder
Gouden pistolen
Gerwen
Steenbergen
Vesting
Dienstmaagd
Benjamin trouwt in 179017 in Steenbergen met de 21-jarige van oorsprong katholieke Johanna Catharina van Ransbeeck, bij zijne edele als dienstmaagd woonagtig, geboren in Ossendrecht, daar rooms-katholiek gedoopt op 17 april 1767, dochter van Adrianus van Ransbeeck en van Petronella Hertogs.18
Familie Van Ransbeeck
Huwelijk
In onecht
Kerkelijke censuur
Kinderen
Overlijden
Stadhouder Benjamin overlijdt in Steenbergen op 6 augustus 1794 aan de gevolgen van een ‘zware borstziekte’, na een ziekbed van zeven dagen, zoals zijn weduwe het stadsbestuur meedeelt. Er is geen overlijdensakte, wel een begrafenisinschrijving van 11 augustus.23 De kosten van het begraven zijn 17 gulden, te weten 8 gulden voor het begraven in de kerk, 3 gulden voor het gebruik van de baar met 12 dragers, 3 gulden voor het gebruik van het beste baarkleed en 3 gulden wegens een ‘boete’ voor een tweede lijkebidder.
De weduwe stelt de volgende rouwbrief op, waarvan wel een in klad geschreven concept, maar niet de gedrukte versie bewaard is.24 De vraag is of het de tekst en het handschrift van de weduwe zelf zijn. Aan haar handtekening op de huwelijksakte te oordelen, is ze amper geletterd. Dienstbodes zijn in die periode meestal analfabeet.
UwEd bitterbedroefde dienares
Geadresseerden
1.den drost (drossaart) Beaufort
2.grave Van Bijland, lt-generaal in dienst, Nijmegen (Dat is Jacob Christoffel Otto rijksgraaf van Bylandt, Nijmegen 1720-1799, luitenant-generaal, chef van een regiment dragonders. Het is niet bekend wat de relatie met Benjamin Neomagus is. Er woont dan overigens ook een graaf Van Bylandt in Sint-Michielsgestel, waar Johanna Helena Neomagus woont)
3.De Tombe St.-Michielsgestel (bewoner van het buiten Ruwenberg, waar zus Johanna Helena huishoudster is)
4.Ds. S.J. Neomagus te Caam (Sebastiaan, broer van Benjamin)
5.Ph. de Rooy te Someren (zwager, gehuwd met zus Christina)
6.J.H. Neomagus te St.-Michielsgestel (zus Johanna Helena)
7.Juffr. J.J.T. Neomagus te Someren (ingesloten bij De Rooij: zus Judith Jedida Tehinna woont in bij haar zus en zwager)
8.Dross(aart) van Engelen te (onleesbaar)
9.A. van Ransbeek onder Ossendrecht (schoonvader)
10.J.A. van der Spijk in sHage (onbekend)
11.Johannes Neomagus te Amsterdam (apotheker Johannes Neomagus, een ver familielid)
12.Wassington Halsteren (Johan Washington (1752-1801) is kapitein van het regiment Palladon, in Bergen op Zoom getrouwd en in Halsteren overleden. Vermoedelijk heeft hij te maken met de vesting Steenbergen).
13.Mejuffrouw de wed(uw)e B. van de Werk (Benjamins grootmoeder Elisabeth) en deszelfs zoon B. v.d. Werk, Erp (Bastiaan)
14.DHr Wilhelmus Neomagus (zoon van Benjamins stiefbroer Godfried, gehuwd met Judith van de Werk)
15.DHr Johannes Neomagus (zoon van Benjamins stiefbroer Godfried, gehuwd met Arnolda van Onna)
16.Juffr. de wed Hermanus Neomagus (schoonzus te Rotterdam, weduwe van Benjamins stiefbroer Hermanus)
– Mevrouw Neömagus, laatst wed(uw)e Van den Berg (Dat moet welhaast Elisabeth zijn, de twintig jaar oudere stiefzus van Benjamin uit het eerste huwelijk van diens vader. Elisabeth is weduwe van Jean Meissonnier. Dat ze weduwe is van een Van den Berg kan een vergissing zijn. De weduwe van Godfried Neomagus, Dilia de Jongh, die de brieven mede heeft verzorgd en in Gerwen korte tijd in hetzelfde huis woont, moet beter weten).
– Drossaard Kuijlenborgh, Wouw
– Drossaard de Vos te Gestel (mogelijk is bedoeld St. Michielsgestel, waar Benjamins zus Johanna woont)
– Drossaard Pannenboeter, Rosendaal
– Raadsheer Notman, Rosendaal
– Dominee te Gestel
– Ekema (onbekend)
– Adr(ianu)s van Heusden, Breda
– N. Bles, Heere van Gestel
– Rentm(eeste)r E. de Weert
– J.N. de Bruijn, advocaat te Wouw
– Grave van Bijland, Nijmegen (zie ook nummer 2)
– juffrouw weduwe Godefridus Neomagus, Gerwen (Benjamins schoonzus Dilia de Jongh).
Overlijden kinderen
Tweede huwelijk
Overlijden Johanna
Middelburg
Nageslacht eerste man
Nageslacht tweede man
Broer Thomas
Nagenoeg in dezelfde jaren dat Benjamin stadhouder van Steenbergen is, is zijn ongehuwde broer Thomas (VII-23) er procureur of procureur-notaris. In het archief van Benjamin zitten ook tal van stukken gericht aan Thomas of geschreven door of namens Thomas. Een bijzonder stuk is de Liquidatie tusschen den wel
Edelen Gestrengen Heer Benjamin Neomagus, stadhouder der stad en landen van Steenbergen, en Thomas Neomagus, bestaande in..‘, waarna een uitputtende opsomming volgt van ‘credit T. Neomagus’ en op de rechterzijde van het papier op A3-formaat ‘debet B. Neomagus’. Kennelijk heeft Thomas bij Benjamin ingewoond.
Paard en sjees
De opsomming geeft een beeld van de status van Benjamin en Thomas in het stadje Steenbergen. Behalve veel (uitstaande)
leningen vinden wij bij Benjamin een paardje en chees (sjees), raapkoeken, een haas, enkele koppels patrijzen, een koppel houtsneppen, een paardentoom, geele gordijnen van het groen ledikantje, een hoed met een hogen bol en een paar laarzen. Het totaal is 669-1-4. Dat betekent 669 guldens, 1 stuiver en 4 duiten of penningen.
Muntstelsel
Honderd
Porto
Een brief zit in die tijd niet in een envelop, maar in een ‘briefomslag’. Dat is in feite hetzelfde, maar een briefomslag is een vel papier dat om de brief is gevouwen en dichtgemaakt is met een lakstempel. Enkele briefomslagen zitten bij de correspondentie van de Neomagi uit Steenbergen. Ze laten ook zien hoe het dan met de portokosten gaat, want de postzegel bestaat nog niet. Die dateert in Nederland uit 1852. Op een briefomslag aan J.B. Neomagus, Proc & Notaris te Steenbergen heeft de ontvanger geschreven: ontv. met schipper Paasse den 12 fbr 1793. port f 0-2-. Met andere woorden, niet de zender betaalt de brief zoals nu, maar de ontvanger. In dit geval 2 stuivers, anno 2002 te vergelijken met 2,75 gulden of 1,25 euro.
Regent
Dat Benjamin ook regent is van het weeshuis, blijkt uit een verklaring met de handtekeningen van de regenten Benj. Neomagus en D. Schindler, dat Adriaan van Gastel twee pinten lampoly en drie pond siroop heeft afgeleverd.
RANB, DTB Nuenen, boek 9.↩
RANB, DTB Nuenen, lidmatenboek.↩
RANB, DTB Nuenen, trouwboek, 4 en 20 april 1777.↩
RANB, Raad van Brabant, inv 1273, fol. 14 en 20.↩
RANB, Schepenprotocol Stiphout, R60, folio 56.↩
Register Raad en Rentmeester-Generaal van de Domeinen, inv.nr. 296.↩
SRE, rechterlijke archieven, Schepenbank Nuenen, inv.nr. 69, fol. 86v, 134v, 138v.↩
Biljouw, Afgedwaalde archiefstukken..↩
Per 1 januari 1997 bestaat er, na een gemeentelijke herindeling in Zuid-Oost Brabant, en grenzend aan Nederlands en Belgisch Limburg, een gemeente Cranendonck, bestaande uit de kernen Budel, Budel-Dorplein, Budel-Schoot, Maarheeze en Soerendonk.↩
NA, 4.Nado, 1.08.11 en 1.08.12, folio 251v.↩
RHC Eindhoven, collectie Spoor, A-0534, stukken 33 en 37.↩
RANB, schepenprotocol Stiphout, f 163.↩
RANB, rechterlijke archieven Roosendaal, schoutsarchief nr 54A.↩
mededeling van drs H. Buijks, directeur SA Brabant-Noordoost, 18 april 1985.↩
RANB, DTB Nuenen, lidmatenregister.↩
Sanders, Noord-Brabant tijdens de Republiek, p. 176.↩
RANB, Register Huwelijkse Zaken van de schepenen van Steenbergen, 1783-1799, DTB 22, kopie in RAWB Zevenbergen.↩
RANB, rk dopen Woensdrecht, Ossendrecht e.o., boek 6.↩
De gezinsgegevens uit Zandvliet zijn in 2007 ontleend de website van Victor Meeussen: www.meeussen.nl/genealogie.↩
RAWB Zevenbergen, DTB Steenbergen, boek 13.↩
RAWB, archief Hervormde gemeente Steenbergen, boek 35, lidmaten vanaf 1787↩
RAWB, DTB Steenbergen, boek 13.↩
RAWB, DTB Steenbergen boek 36, lijst van dooden der Stad en Landen van Steenbergen en binnen de stad begraven in de maand augustus 1794, origineel in RANB.↩
Biljouw, Afgedwaalde archiefstukken.↩
Tussen haakjes de toelichting van de auteur.↩
Biljouw, Afgedwaalde archiefstukken, stageverslag, p. 7.↩
RANB, DTB Steenbergen↩
RANB, BS Steenbergen. De burgerlijke stand is in 1811 ingevoerd.↩
De gegevens zijn deels ontleend aan ‘De stadselite van Steenbergen, 1590-1795’ van Han Leune, die op zijn beurt gebruik heeft gemaakt van de gegevens op deze website↩
BHIC, DTB Steenbergen en Kruisland, boek 20, huwelijken 1780-1799.↩
GAWB, lidmatenregister hervormde gemeente Steenbergen.↩
BHIC, NG doopboeken van Steenbergen en Kruisland 1698-1810, resp. folio 189vo, 192 en 194vo. Over het leven van de twee dochters is verder niets bekend. Ze komen onder deze namen verder niet voor in de Brabantse en Zeeuwse archieven.↩
De gegevens over de families Bach en Oudesluijs komen uit het internetprogramma ISIS van het Zeeuws Archief in Middelburg.↩
Vennik, Handleiding voor stamboomonderzoek, p. 144 e.v.↩
RANB, Raad van Brabant, resolutie 3864/5.↩