VII-5a Familie Keuchenius
Comments : Off
De familie Keuchenius is een vooraanstaand predikantengeslacht,1 als Keuchen of Von Keuchen stammend uit Aken, met de rond 1460 geboren Arnold Keuchen als stamvader. Een van zijn nazaten heeft de naam een latijnse tint gegeven. De volgende fragmentgenealogie loopt parallel aan die van de familie Neomagus:
I Robbert Keuchenius, omstreeks 1575 gehuwd met Maria Kleingen. Zij hebben tenminste twee kinderen:
- Maria, gehuwd met Gerard von Weiler, zoon van Nicolaus von Weiler.
- Clemens, volgt II.
- Petrus, volgt IIa
II Clemens Keuchenius (omstreeks 1624 – ‘s-Hertogenbosch 1690), in 1648 preceptor, vanaf 1686 conrector van de Latijnse School te ‘s-Hertogenbosch, in 1650 in Kerkdriel gehuwd met Gertrud Buschman uit het Duitse Brüggen, waar haar vader Petrus van 1610 tot 1630 predikant is. Buschman is een predikantengeslacht dat ook via de familie Peijpers verwant is aan de Neomagi. Clemens heeft tenminste vier zonen:
- Petrus (‘s-Hertogenbosch 1654 – Arnhem 1691), studeert vanaf 1670 – net zestien jaar jong – in Leiden filosofie en letteren, vanaf 1674 theologie, later ook in Utrecht en Franeker. Hij is achtereenvolgens in 1679 predikant in Alem en Maren, in 1686 in Tiel, in 1689 in Arnhem, waar hij in 1691 sterft. Hij trouwt eerst met Cornelia van Minningen, daarna in 1689 in Arnhem met Catharina Lychochton.
- Samuel (‘s-Hertogenbosch 1656), student in de medicijnen in Leiden in 1679, in Utrecht in 1681, waar hij promoveert. Hij is daarna geneesheer in ‘s-Hertogenbosch.
- Wilhelmus (‘s-Hertogenbosch 1658), jong overleden.
- Wilhelmus, volgt III
IIa Petrus Keuchenius (Wesel 1603-Groningen 1644), in 1623 student in Groningen. Hij heeft een zoon
- Robertus Keuchenius die zich op 11 juni 1653 als student inschrijft in Groningen.
Die heeft op zijn beurt drie predikantenzoons:- Jacobus (Groningen 1671-Ezinge 1720),
- Ludolphus (Groningen 1676-Heveskes 1720) en
- Johannes Keuchenius (Groningen 1677-Ferwerd 1726), van 1712 tot 1727 predikant in Ferwerd, gehuwd met Baltrina van Dortmont.
III Wilhelmus (‘s-Hertogenbosch 1662 – Vught 1743), student in Leiden in 1681, predikant van Alem en Maren van 1686 tot 1711, daarna in Vught, Cromvoirt en Deuteren tot zijn emeritaat in 1732. Hij overlijdt er in 1743. Hij trouwt in 1690 in Gorinchem met Johanna Brouwer, in 1708/1709 met Margaretha Peregrinus (Ingen 1676).
Wilhelmus heeft uit zijn huwelijk met Johanna vier kinderen:
- Clemens (Alem 1701), in hetzelfde jaar overleden
- Florentijn (Alem 1702-1704)
- Walburg Catharijn (Alem 1704-1710)
- Clemens (Alem 1707 – Schiedam 1788), studeert in 1725 in Leiden, is in 1732 adjunct-predikant bij zijn vader in Vught, Cromvoirt en Deuteren, volgt hem daar op in 1743 en blijft er tot zijn emeritaat in 1782. Hij is vanaf 1748 verbonden aan de Latijnse School van ‘s-Hertogenbosch, waarvan hij in 1786 conrector is. Hij huwt in 1736 in Amsterdam met Johanna Christina Hooft, dochter van Matthijs Hooft en Johanna van den Bergh. Zij hebben vier kinderen:
- Willem Matheus (Vught 1740 – Schiedam 1784), in 1754 student in Leiden, schepen van Schiedam. Hij heeft uit twee huwelijken zeven kinderen.
- Gerarda Helena (Vught 1741 – Grave 1787), in 1764 in Vught gehuwd met de in Doornik geboren burgemeester van Gravc: Sweder van Thielen
- Johannes (Vught 1743), jong overleden
- Paulina Emilia (Vught 1745 – Leiden 1795), gehuwd met dominee David Benedictus van Oostvoorne en Katwijk.
Uit zijn huwelijk van Wilhelmus met Margaretha Peregrinus zijn zes kinderen bekend:
- Paulus (Alem 1709), jong overleden.
- Paulus, volgt IV.
- Johanna Walburga (Vught 1712), in 1736 in Vught gehuwd met Johan Marcus Hillebrands, vanaf 1740 dominee in Helvoirt. Zij laten in Helvoirt de volgende kinderen dopen:
- op 29 juni 1742 Margriet
- op 2 oktober 1746 Johanna Josina
- op 5 augustus 1748 Geertruije Walburga
- op 3 september 1752 Willem Gerard.
- Petronella Jacoba (Vught 1715), trouwt in 1743 in Vught met Johannes Cornelis Papegaaij (Hedel 1709 – Hedel 1790), onderwijzer, brouwer en schepen in Hedel.
- Wilhelmina (Vught 1717).
- Walburg (Vught 1718).
- Een Geertruijd Keuchenius is in 1715 en 1718 doopgetuige in Vught. Verder kennen we een Helena Keuchenius, gehuwd met Florentius van der Horst, die in 1695 (Herman) en 1697 (Wilhelmus) kinderen laat dopen in de Grote Kerk van ‘s-Hertogenbosch. Ook de alba studiosorum, lijsten met ingeschreven studenten van de Nederlandse universiteiten, leveren nog enkele leden van de familie Keuchenius op, onder wie Theodorus, in 1661 ingeschreven in Leiden, Nicolaas Wilhelmus in 1792 en Paulus Wilhelmus in 1803. Met andere woorden, de familie is wijder vertakt dan hier aangegeven.
IV Paulus (Alem 22 februari 1710 – Hilvarenbeek 2 december 1779). Hij gaat op 20 september 1727 – zeventien jaar jong – studeren in Leiden en wordt als proponent beroepen en op 23 augustus 1733 door zijn oom I. Peregrinus2 bevestigd tot predikant van Hilvarenbeek, Diessen en Riel.3 In 1743 en 1777 is hij gecommitteerde op de Synodale Vergadering van Gelderland. Hij huwt 13 mei 1736 in Lage Mierde Emilia Eusebia Neomagus en overlijdt in Hilvarenbeek op 12 december 1779.
Levinus Keuchenius
Een nakomeling van importantie is Levinus Wilhelmus Christiaan Keuchenius (Batavia 1822 – Den Haag 1893), die als 16-jarige gaat studeren in Leiden en daar op 19-jarige leeftijd promoveert in de rechten. Hij bekleedt van 1844 tot 1854 bestuursfuncties in Nederlands-Indië en is van 1854 tot 1859 secretaris-generaal van het ministerie van Koloniën. Vervolgens gaat hij terug als lid van de Raad van Nederlands-Indié. In 1866 komt hij in de Tweede Kamer. Zijn motie-Keuchenius over de houding van het kabinet over het aftreden van de minister van Koloniën, leidt tot ontbinding van de Tweede Kamer. In 1868 gaat Keuchenius voor de derde keer terug naar Indië waar hij advocaat is bij het hooggerechtshof. Vanaf 1879 is hij lid van de Tweede Kamer en in de jaren 1888-1890 minister van Koloniën. Hij moet aftreden wegens zijn onverbiddelijke houding tegenover de islam. Levinus Keuchenius is streng calvinistisch en wekt zelfs in zijn eigen Anti-Revolutionaire Partij veel weerstand. In 1890 hij voorzitter van de curatoren van de Vrije Universiteit van Amsterdam, opgericht door Abraham Kuyper, van wie hij een volgeling is.4 Tal van gemeenten kennen een naar hem genoemde Keucheniusstraat.
Gezien haar geboortejaar en -plaats (1819, Batavia) is Elisabeth Christina Adriana Aletta Keuchenius een zus van Levinus. Haar ouders zijn Willem Keuchenius en Maria Christina de Man. Een van haar nazaten is de tv-presentator Kick Stokhuyzen (1930-2009), zoals Gens Nostra in maart 2010 meldt. Elisabeth sterft in Batavia in 1910.
Andere afstammelingen
Een andere bekende afstammeling is dr. E.A. Keuchenius, arts en schoolopziener in Den Haag, in 1912 oprichter van de Christelijk Sociale Partij, CSP. In Oud-Beijerland is een basisschool naar hem genoemd.
Maria Wilhelmina Verena Keuchenius (1865-1960), gehuwd met G.W. Dijsselhof, is bekend geworden van haar portretten en stillevens.
De in 1886 geboren Pieter Emile Keuchenius – de voornamen stammen uit de periode Keuchenius-Neomagus – werkt van 1913 tot 1926 als entomoloog (insectenkundige) en fytopatholoog (deskundige inzake de ziekte van planten) in Nederlands-Indië. Na zijn terugkeer is hij een actief fascist en onder meer lid van de NSNAP, NSB en SS.
Bij de aanvanmg van de 21ste eeuw kennen we onder anderen Anthon Keuchenius, redacteur bij NRC Handelsblad.5 De familie Keuchenius is nog steeds wijdvertakt.
Een deel van de informatie over de familie Keuchenius is ontleend aan de kwartierstaat van Willem Hajenius (1802-1879), wiens zoon Willem (1823-1906) in 1864 trouwt met Cornelia Keuchenius (1829-1912), achterkleindochter van Emilia Neomagus.6
Overige relaties
Een nazaat van Robbert Keuchenius is zijn achter-achterkleindochter Sara Helena von Weiler (Kleef, 1675-1742) die met Johann Martin Haesbaert trouwt (Kleef, 1665-1742), burgemeester van Kleef. Hun dochter Catharina Susanna Haesbaert (Kleef, 1709-1784) trouwt met de belastingontvanger Friedrich Wilhelm Rappard (Kleef, 1699-1758). Hun dochter Petronella Johanna Rappard is de echtgenote van dominee Heinrich Ludwich Neomagus, predikant in Sonsbeck en Baerl.7
De families Rappard en Haesbaert zijn nog op een andere manier gelieerd aan de familie Neomagus. Friedrich en Catharina hebben een achter-achterkleinzoon dominee Theodorus Rappard (1852-1932), die met Cornelia Prillevitz (1856-1932) trouwt. Deze Cornelia is op haar beurt een achterkleindochter van dominee Christiaan Prillevitz (1756-1821) en Hendrica Neomagus (1757-1829), dochter van de Tielse apotheker Hendrik Neomagus.8
Alem
Het dorp Alem telt tussen 1679 en 1802 driemaal een dominee Keuchenius. De laatste, Samuel, is een zoon van Paulus Keuchenius en Emilia Neomagus. In Alem komen ook tien kinderen Keuchenius ter wereld. Alem maakt sinds 1958 deel uit van de Gelderse gemeente Maasdriel in de Bommelerwaard. Het is pas bij de Maaswerken in de jaren dertig van de 20ste eeuw afgesneden van Brabant. Het behoort voorheen tot de burgerlijke gemeente Alem, Maren en Kessel en de protestantse gemeente van Alem en Maren. Alem telt ongeveer 700 inwoners.
Het voormalige protestantse kerkje van Alem is van 1719. Het komt dan in de plaats van een vroegmiddeleeuwse oorspronkelijk katholieke kerk die enkele jaren eerder bij een overstroming onbruikbaar wordt. Met stenen van de oude kerk bouwen de protestanten een nieuwe veel kleinere kerk, waarin de kloostermoppen van de oude kerk nog zichtbaar zijn. De protestantse gemeente is bijzonder klein en in de jaren vijftig raakt het kerkje buiten gebruik. Na een restauratie brengt antiquair Brokke uit Amstelveen er zijn kostbare klokken in onder, de combinatie van een verkooptentoonstelling en een klokkenmuseum. Na het overlijden van de antiquair heeft het nog enkele andere bestemmingen. In 2005 is er een dakpannenmuseum in gevestigd, de hobby van een bouwkundig adviseur voor monumenten die beroepshalve veel met dakbedekkingen te maken heeft.9
Op de kleine ommuurde begraafplaats achter het kerkje staan nog twee grafstenen: een van een protestantse vrouw, een van een pastoor. Het symboliseert de goede verstandhouding tussen protestants en katholiek Alem, dat pas in 1873 een nieuw neogotische kerkgebouw krijgt.
NP XIII, p. 186 e.v., verder NL 1895, kol 97-100, NL 1922, kol 346-347 en 388, ook: Bots, De Jongh en Van Alphen. Zie ook De Navorscher 61-1912, p. 40, DVD in FAJN.↩
Mogelijk dezelfde als eerdergenoemde J. (Jacobus) Peregrinus.↩
Van der Crab meent dat Paulus eerst in Vught staat voor hij naar Hilvarenbeek komt. NL 1895, kol 98.↩
Encarta Encyclopedie Winkler Prins 2003. Daarin staat niet dat Keuchenius vriend, steun en toeverlaat is van Eduard Douwes Dekker, als Multatuli bekend van de Max Havelaar. Zie Dik van der Meulen, Multatuli, Amsterdam 2002. Op p. 201 een portret van Keuchenius.↩
De zoekmachine Google komt in september 2004 tot 708 vermeldingen met de naam Keuchenius, zij het met tal van doublures.↩
In 2006 gevonden via www.yahoo.nl.↩
Zie VIII-16.↩
Zie VIII-9.↩
De auteur is in de jaren zestig beroepshalve aanwezig bij de officiële opening van het klokkenmuseum.↩
