Van 1917 tot 1922 woont de schrijfster Ina Boudier-Bakker (1875-1966), bekend van haar familieroman De klop op de deur, in Vianen. Haar man is er directeur van het postkantoor. Ze heeft geen kinderen en weinig omhanden. Als geboren en getogen Amsterdamse ervaart ze de verhuizing naar Vianen als een verbanning. Het isolement deprimeert haar. In de Voorstraat wonen de notabelen, waartoe ook het echtpaar Boudier hoort. De mannen hebben hun sociëteit, de vrouwen hun theekransjes.

Ze is aanvankelijk vleugellam, maar begint in de zomer van 1919 weer te schrijven. Eerst aan de enigszins autobiografische roman De Overkant. In de herfst van 1921 krijgt ze op de thee bij de ‘oude juffrouw Stuart’ een idee dat resulteert in de novelle De Straat. Het lukt haar pas na haar verhuizing uit Vianen, in 1922, haar indrukken vorm te geven. De Straat verschijnt eerst in 1924 in drie delen in een maandblad. De Straat – nog geen tachtig bladzijden – wordt als haar literaire hoogtepunt gezien.

Ina Boudier-Bakker heeft een kleine zijkamer boven het postkantoor. Mede met behulp van een ‘spionnetje’ kan ze de Voorstraat overzien. De Straat is een novelle met twee thema’s: sociale problematiek en eenzaamheid. Hoofdpersoon is de oude steenfabrikant Bogert, in wie we Gerrit Stuart herkennen. Diens dochter keert ‘na een schandelijk huwelijk met die gehate vreemde die er alles heeft doorgejaagd met haar twee kinderen terug bij haar vader’. We herkennen in hen Heiltje Stuart, Johan Neomagus en hun dochters, ook al verzint de schrijfster er het nodige bij. Zo laat ze Johan overlijden, terwijl in feite sprake is van een scheiding. Wel is juist dat Gerrit Stuart in het najaar sterft (2 oktober 1918), tijdens de kermis.1 Johan Neomagus, overleden in 1929, en Heiltje Stuart, overleden in 1937, behoren ongetwijfeld tot de lezers van De Straat.

Het postkantoor bestaat nog steeds, nu als winkel in kunst. Op de gevel zit een plaquette met de afbeelding van Ina Boudier-Bakker. Bij een wandeling door de Voorstraat met nog steeds een aantal prachtige herenhuizen, is het niet moeilijk de sfeer op te roepen uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, zoals Ina Boudier-Bakker en de Stuarts die hebben ervaren.

Wie is de oude juffrouw Stuart, over wie Ina Boudier-Bakker in een brief  gewag maakt? De enige die daarvoor in aanmerking komt is de ongehuwde Goverdina Marianne Stuart (1843-1931), de jongste zus van Gerrit.

JN