Aan het eerste deel van de Weimarstraat in Den Haag, aan de rechterkant, is van 1897 tot 1996 drogisterij Neomagus gevestigd, een zaak die vanaf de jaren dertig gespecialiseerd is in verplegingsartikelen en medische hulpmiddelen. De naam staat met duidelijke letters op het zonnescherm.1 Wie ooit bij de drogist binnengaat, krijgt te horen dat de zaak sinds mensenheugenis de naam Neomagus draagt, maar dat er ook al sinds mensenheugenis geen Neomagus als drogist werkzaam of er anderszins bij betrokken is. Veel leden van de familie Neomagus vinden het intrigerend: een winkelpui met hun naam erop, zonder dat er een verklaring voor lijkt te zijn.

Van 1897 tot zijn dood in 1915 is Thomas Laurens Frans Neomagus, roepnaam Frans, drogist aan de Weimarstraat nummer 31. Het jaartal 1897 is te herleiden uit een advertentie van 26 augustus 1937, waarin de viering van het veertigjarig bestaan van de bekende drogisterij Neomagus wordt aangekondigd.2 Volgens de telefoongids van januari 19153 zijn er op dat moment in Nederland twee Neomagi met een telefoonaansluiting: behalve drogist Neomagus, die dan ook al in verplegingsartikelen doet, Weimarstraat 28 in Den Haag, telefoonnummer 5352 heeft, is dat Bertus Neomagus (1858-1924), directeur van het postkantoor in Roosendaal4 met telefoonnummer 100.

Frans is het zesde kind van Jan Neomagus en Lina Ras. Hij wordt op 4 januari 1861 in Amsterdam geboren. Twee van zijn zusjes zijn dan al op jeugdige leeftijd, beiden in 1859, overleden. Als de familie Neomagus in Nijmegen woont, schrijft Frans – dan tussen 13 en 18 jaar – verzen en gedichten (over) in een fraai schrift.5

Frans, met zijn eerste voornamen vernoemd naar zijn grootvader van moederszijde Thomas Laurens Ras, krijgt in december 1880 in Middelburg de akte van apothekersbediende uitgereikt. Dat meldt het Nieuws van de Dag van 11 december van dat jaar. Op 18 maart 1881 wordt hem vrijstelling van militaire dienst verleend wegens broederdienst. Immers, zijn oudste broer Karel is van 1872 tot 1877 dienstplichtig militair geweest. In het militieregister, waarin de gegevens van Frans zijn opgenomen, staat dat hij apotheker van beroep is (en geen apothekersbediende). Bovendien staat er zijn signalement bij. Frans is maar 1 meter en  563 millimeter groot, ofwel ruim 1,56.

Hij gaat in 1881, als de familie in Rotterdam woont, in Delft en daarna in Leiden studeren en/of werken. Hij is in het verslagjaar 1881-1882 hulpapotheker in het ziekenhuis van de rijksuniversiteit. Hij volgt iemand op die eervol ontslag heeft gevraagd en gekregen. Een en ander blijkt uit het ‘Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1881-1882’, dat als Kamerstuk 141 is aangeboden aan de Tweede Kamer van de Staten-Generaal, zittingsperiode 1882-1883. Het ziekenhuis is gerangschikt onder de ‘hulpmiddelen voor het onderwijs’, evenals bijvoorbeeld de bibliotheek, het anatomisch en het natuurkundig kabinet, het physiologisch laboratorium, de sterrenwacht en de hortus. De Koninklijke Bibiotheek heeft de Kamerstukken laten digitaliseren en zet ze eind 2010 op een aparte website: www.statengeneraaldigitaal.nl.

Een jaar later krijgt hij op zijn verzoek in Leiden eervol ontslag. Uit een akte van 1883 blijkt dat hij dan apothekersbediende is in Rotterdam, in 1887 zien we hem als apotheker in Utrecht.

In de

 

jaren 1888-1894 is Frans Neomagus als drogist in Amsterdam gevestigd. Dat is op te maken uit tal van advertenties in het Nieuws van de Dag. Op 4 juni 1888 adverteert apotheker Lagaay uit Rotterdam met zijn ijzerhoudende kina-wijn, onder meer verkrijgbaar bij Neomagus, Blauwburgwal 23 in Amsterdam. Tweeweken later staan in een advertentie, behalve kinawijn, chininepillen in zilver, echte migrainestift en eikelcacao. Op 23 augustus 1888 adverteert hij in het Algemeen Handelsblad met ‘zilverpoetspasta, alleen echt te bekomen bij T.L.F. Neomagus, Blauwburgwal 23. Prijs per flacon 25 cts’.

Op 24 november 1892 adverteert hij met breukbanden. Hij heeft zijn zaak dan in de Kerkstraat 39, in het eerste huis van(af) de Leidschestraat. In maart 1893 adverteert Neomagus drie keer met electrische kronen, wat dat ook mogen zijn…  Opmerkelijk is zijn benoeming – door de gemeenteraad – tot ‘makelaar in mobilair’, waarvan in de krant van 22 december 1893 gewag wordt gema

 

akt. In het verslag van de gemeenteraad in de krant van 22 augustus 1895, staat bij de mededelingen dat T.L.F. Neomagus te Amersfoort ontslag neemt als makelaar. Frans woont vanaf juli 1894 in Amersfoort.

Frans ontmoet zijn vrouw kennelijk in Amsterdam. Hij gaat er op 26 juni 1890 als handelsreizigerin ondertrouw en op 10 juli 1890 daadwerkelijk in de echt met Hermina Esmunde Oosterhout, geboren in de gemeente Weespercarspel op 27 januari 1866, dochter van Jacobus Wilhelmus Oosterhout en Hermina Johanna Sexauer. Het echtpaar Neomagus-Oosterhout krijgt geen kinderen. In Amsterdam (Bloemgracht, later Kerkstraat) en in Amersfoort woont de weduwe Oosterhout-Sexauer bij hen in. Deze Hermina Sexauer is 25 jaar wanneer ze op 28 april 1864 met de 51-jarige Jacobus Oosterhout trouwt. Hij sterft al op 26 november 1866; dochter Hermina is dan 10 maanden jong.

Frans Neomagus woont in zijn leven op een twintigtal adressen:

Frans begint de drogisterij in Den Haag op 31 augustus 1897. Bij zijn inschrijving op 1 september 1897 gaat het paar wonen in de Weimarstraat 37, samen met de op 16 april 1838 in Amsterdam geboren en dus 65-jarige moeder van Hermina die weduwe is. In het bevolkingsregister6 is de godsdienst van Frans – NH, Nederlands hervormd – later doorgehaald en vervangen door ‘geen’. Er is in die tijd sprake van nóg een ingrijpende gebeurtenis. Bijna drie maanden, van 21 juni tot 17 september 1897, is Frans’ vrouw opgenomen in groep I van Bloemendaal, een gesticht voor krankzinnigen in het nabije Loosduinen.7

Drogist Neomagus komen we twee keer tegen in de stukken van de Haagse gemeenteraad, en wel in de bijlagen van de Handelingen bij het onderwerp ‘Reclames (niet) vatbaar voor een gunstige beschikking’. Het gaat beide keren om een aanvraag om vermindering of teruggave van de Hoofdelijke Omslag. In 1898 is zijn verzoek niet gehonoreerd, in 1903 (over het dienstjaar 1902) wel.8

Op 29 december 1903 zien we het drietal in de Weimarstraat op nummer 48, op 27 mei 1909 op nummer 38, een bovenwoning. De woningkaarten9 – dat is een andere bron dan het bevolkingsregister – vermelden op de nummers 37 en 48 overigens géén Neomagus. Beide bronnen melden wel dat Neomagus vanaf 27 mei 1909 op nummer 31 woont, in feite nummer 31a, een bovenwoning. Nummer 31 is de winkel. Mogelijk heeft in de Weimarstraat een vernummering plaatsgehad. Het lijkt er op dat Neomagus niet steeds boven de winkel woont, aangezien wij hem, zijn vrouw en zijn schoonmoeder in mei 1902 nog aantreffen in de Van Speijkstraat en in november 1902 in de Elandstraat. In een advertentie van 6 juli 1903 adverteert Frans met limonadesiroop, direct van de fabriek. Hij vraagt dan ook wederverkopers. Het adres is Van Speijkstraat 104.

Op het adres Weimarstraat 48 adverteert drogist Frans onder andere met Quina Laroche, ‘eetlustopwekkend, versterkend, koortswerend, zet bloed aan, geeft een frisse tint, neemt zoogenaamde moeheid wqeg, enz, enz. Franco als postpakket  f. 1,75 per heele liter, f. 9 per 6 liters, tegen toezending van het bedrag aan Th. L.F. Neomagus, Weimarstraat 48, ‘s Gravenhage‘. (28 november 1904). Een jaar later lezen we dat hij het goedkoopste adres is voor wandel- of ziekenwagens (17 augustus 1905).

Zoals gezegd woont schoonmoeder Hermina Oosterhout-Sexauer bij het drogistenpaar in, ook een keer onder de rubriek ‘dienstpersoneel’. Als de schoonmoeder in oktober 1904 naar Singel 266 in Amsterdam verhuist, is er direct een dienstbode bij de hand: de 23-jarige Haagse Wilhelmina Romijn, die dan vanuit Wageningen terugkeert naar haar geboortestad. Vóór haar is er al een dienstbode M. van Twist en later zien we dienstbodes met de namen W. Bockselaar (1905), A. Roebert (1909) en D. Beek (1910). Schoonmoeder is in januari 1907 teruggekeerd.

Frans heeft suikerziekte10 en daartegen is zelfs hij als apotheker en drogist niet opgewassen. Hij overlijdt op 31 juli 1915 in Den Haag, 54 jaar oud. In verschillende (dag)bladen staat een overlijdensadvertentie.11 Niet lang daarna, in het begin van de jaren twintig, wordt insuline ontdekt als het levensreddende middel voor suikerpatiënten!

Van (de weduwe) Hermine Neomagus-Oosterhout zijn enkele ansichtkaarten bewaard: een zelfgemaakte kaart van een Hollands landschap, uitgevoerd in (stukjes van) Duitse en Belgische postzegels van een zus aan de jarige Hermine, een kleurenkaart van koningin Wilhelmina met Juliana in de kinderwagen (17 juli 1909) van Frans aan mevrouw Neomagus, Graafschestraat 61 in Nijmegen. Wellicht is Hermine daar op vakantie. 12 Ze blijft tot haar dood in Den Haag wonen. Loes Neomagus (1904-2005), lid van de Hollandse tak, woont sinds 1924 in Den Haag en vertelt de auteur in 1985 dat de weduwe de naam Neomagus op de deur ziet staan, aanbelt en kennismaakt. Ze zwerft van pension naar pension. Ze woont op zeker veertien verschillende adressen voor ze op 61-jarige leeftijd in Loosduinen sterft op 22 oktober 1927. Dagblad Het Vaderland maakt op 2 november in de rubriek ‘burgerlijke stand’ melding van het overlijden in Loosduinen. Daags tevoren staat een advertentie van notaris H. Heijnen in Het Vaderland met de tekst: allen die iets te vorderen hebben…, enzovoorts. Hieruit blijkt dat Goudsbloemstraat 8 in ’s-Gravenhage het laatste adres is van Hermine en dat ze volgens de notaris op dat adres is overleden. Die straat, nu Goudsbloemlaan, ligt niet in Loosduinen!

In 2005 vertelt de 101-jarige Loes Neomagus zich te herinneren dat haar moeder op bezoek wilde gaan bij Hermine in de Goudsbloemstraat, en daar te horen kreeg dat ze was weggebracht… De auteur vindt later de advertentie in Het Vaderland, met de bevestiging van de Goudsbloemstraat als laatste adres. Vermoedelijk is Hermine in Loosduinen overleden, maar op dat moment niet formeel uitgeschreven uit ’s-Gravenhage. Frans en Hermine zijn ter aarde besteld in graf 937 van begraafplaats Nieuw Eik en Duinen. Daarin is ook Frans’ broer Jan bijgezet. Het graf staat op naam van de familie Van Poppelen.

Op 24 februari 1938 schrijft ene Loe vanuit Den Haag een brief aan vermoedelijk pater Frits Neomagus (Mon cher Père…) waarin staat dat ze bij een bezoek aan Den Haag een rol pepermunt is gaan kopen bij drogisterij Neomagus. De toenmalige drogist zei de naam Neomagus ontmoet te hebben in Oosterhout en in België, maar geen familie te zijn.13 Het is niet bekend wie Loe is.

Van zondag 14 oktober 1945 dateert een merkwaardig briefje dat uit het bezit komt van  Victor Neomagus, een achterneef van de drogist.14 De tekst luidt (de kromme zinnen zijn letterlijk overgenomen):

Dit briefje in stevige blokletters is een raadsel. Het vooralsnog enige juiste is dat in 1945 L.E. Neomagus aan de Tomatenstraat woont. Opmerkelijk is wel dat in dit briefje ook sprake is van een overlijden door suikerziekte, maar dan van een Theodorus in 1906.

Ene H. Spruijt is vanaf 1917 eigenaar van Drogisterij Neomagus. Volgens een artikel in dagblad Het Vaderland van woensdag 1 september 1937, is het Spruijt gelukt de firma Neomagus algemene bekendheid te geven. Dat staat in een kort verslag van het veertigjarig bestaan op 31 augustus. De gevel is feestelijk versierd, het is ook (balonnen)feest voor de jeugd, de toekomstige cliënten, de zaak staat vol bloemstukken en tijdens de receptie komen fabrikanten en collega’s feliciteren. Op 28 augustus heeft de redactie de jubileumviering al in de krant aangekondigd.

De heer Spruijt adverteert al vanaf 1931, sinds 1937 onafgebroken. Drogisterij Neomagus is dan gevestigd op huisnummer 31 en 31a. In 1931 prijst de ‘firma Neomagus’ ‘Dr. Dralle’s huidreinigend kosmetisch toiletpreparaat‘ aan, ‘onontbeerlijk na stoffige autotochten, danspartijen en vermoeiende bijeenkomsten‘. En wat te denken van Beng? Wat dat is? ‘Onderstaande firma’s kunnen daar het juiste antwoord op geven‘, gevolgd door een lijst waarbij de naam van de firma Neomagus. (Het is vermoedelijk een parfum).  In 1938 prijst hij vooral Indische kruiden aan voor uiteenlopende doeleinden: voor vermageren, schoonheid en haargroei, tegen zenuwen, jicht, reuma, gewrichtspijn en aambeien. De kruiden komen uit het Indische Kruidenlaboratorium in Haarlem. Eerder, met name in 1931, komen we Drogisterij Neomagus al tegen in advertenties van Dr. Dralle voor haarwater en huidreiniging. Neomagus staat dan in een opsomming met andere verkooppunten.

Vanaf 1940 komen we Drogisterij Neomagus met zowel grote advertenties als kleine rubrieksadvertenties tegen met het aanprijzen van wandelwagens, rolstoelen, elektrische invalidenwagens en Hanau-hoogtezonnen. Die laatste zijn ook te huur. De elektrische invalidenwagen bevat drie accu’s en haalt 20 km. per uur. Drogisterij Neomagus prijst ze, in de zomer van 1940, aan met een verwijzing naar de distributie van benzine en het gebrek aan taxi’s. En: Ook voor beter gesitueerden het ideale wagentje. Het kost 570 gulden. De prijs van de ‘gewone’ wandel- en invalidenwagens ligt tussen 67,25 en 252 gulden. Tekeningen maken duidelijk hoe de wagens er uit zien.

De

spataderkousen, breukbanden en elastieken kousen van Drogisterij Neomagus zien we tussen 1939 en 1941 ook regelmatig opduiken in advertenties in Het Vaderland. Eigenaar Spruijt trekt de aandacht met teksten als

Hij vraagt er in november 1940 een bedrag van 4,40 gulden per paar voor, in februari 1941 kosten ze al 18 gulden per paar.

In juli 1941 adverteert de drogist met Ziekenvervoer per auto met brancard.

In januari 1943 treffen we de laatste advertentie van Drogisterij Neomagus aan: Electrische kussens worden door ons gerepareerd.16