XI-8 Thomas Laurens Frans Neomagus
(1861-1915), apotheker en drogist,
zoon van Jan, X-7
Drogist
Zesde kind
Frans is het zesde kind van Jan Neomagus en Lina Ras. Hij wordt op 4 januari 1861 in Amsterdam geboren. Twee van zijn zusjes zijn dan al op jeugdige leeftijd, beiden in 1859, overleden. Als de familie Neomagus in Nijmegen woont, schrijft Frans – dan tussen 13 en 18 jaar – verzen en gedichten (over) in een fraai schrift.5
Kleine apothekersbediende
Frans, met zijn eerste voornamen vernoemd naar zijn grootvader van moederszijde Thomas Laurens Ras, krijgt in december 1880 in Middelburg de akte van apothekersbediende uitgereikt. Dat meldt het Nieuws van de Dag van 11 december van dat jaar. Op 18 maart 1881 wordt hem vrijstelling van militaire dienst verleend wegens broederdienst. Immers, zijn oudste broer Karel is van 1872 tot 1877 dienstplichtig militair geweest. In het militieregister, waarin de gegevens van Frans zijn opgenomen, staat dat hij apotheker van beroep is (en geen apothekersbediende). Bovendien staat er zijn signalement bij. Frans is maar 1 meter en 563 millimeter groot, ofwel ruim 1,56.
Hulpapotheker
Amsterdam
In de jaren 1888-1894 is Frans Neomagus als drogist in Amsterdam gevestigd. Dat is op te maken uit tal van advertenties in het Nieuws van de Dag. Op 4 juni 1888 adverteert apotheker Lagaay uit Rotterdam met zijn ijzerhoudende kina-wijn, onder meer verkrijgbaar bij Neomagus, Blauwburgwal 23 in Amsterdam. Tweeweken later staan in een advertentie, behalve kinawijn, chininepillen in zilver, echte migrainestift en eikelcacao. Op 23 augustus 1888 adverteert hij in het Algemeen Handelsblad met ‘zilverpoetspasta, alleen echt te bekomen bij T.L.F. Neomagus, Blauwburgwal 23. Prijs per flacon 25 cts’.
Op 24 november 1892 adverteert hij met breukbanden. Hij heeft zijn zaak dan in de Kerkstraat 39, in het eerste huis van(af) de Leidschestraat. In maart 1893 adverteert Neomagus drie keer met electrische kronen, wat dat ook mogen zijn… Opmerkelijk is zijn benoeming – door de gemeenteraad – tot ‘makelaar in mobilair’, waarvan in de krant van 22 december 1893 gewag wordt gemaakt. In het verslag van de gemeenteraad in de krant van 22 augustus 1895, staat bij de mededelingen dat T.L.F. Neomagus te Amersfoort ontslag neemt als makelaar. Frans woont vanaf juli 1894 in Amersfoort.
Huwelijk
Verhuizingen
- in 1861 in Amsterdam, geboorte
- in 1875 in Nijmegen, ouderlijk huis
- in 1877 in Lobith, ouderlijk huis
- in 1878 in Rotterdam, ouderlijk huis
- in 1881 in Delft, uitschrijving van Rotterdam naar Delft per 15 februari
- in 1881 in Rotterdam, inschrijving per 7 juli
- in 1882 in Delft, uitschrijving van Rotterdam naar Delft 25 mei
- in 1883 in Leiden, uitschrijving van Leiden naar Rotterdam 4 augustus
- in 1883 in Rotterdam, apothekersbediende
- in 1885 in Amsterdam, uitschrijving van Rotterdam naar Amsterdam 14 juli
- in 1885 in Rotterdam
- in 1885 in Veghel, uitschrijving van Rotterdam naar Veghel 22 oktober
- in 1887 in Utrecht, apotheker
- in 1888 in Amsterdam, huwelijk (beroep: handelsreiziger)
- in 1894 in Amersfoort (ingeschreven 23 juli, beroep winkelier)
- vanaf 1897 (ingeschreven 2 september) in Den Haag op verschillende adressen.
Ingrijpend
Frans begint de drogisterij in Den Haag op 31 augustus 1897. Bij zijn inschrijving op 1 september 1897 gaat het paar wonen in de Weimarstraat 37, samen met de op 16 april 1838 in Amsterdam geboren en dus 65-jarige moeder van Hermina die weduwe is. In het bevolkingsregister6 is de godsdienst van Frans – NH, Nederlands hervormd – later doorgehaald en vervangen door ‘geen’. Er is in die tijd sprake van nóg een ingrijpende gebeurtenis. Bijna drie maanden, van 21 juni tot 17 september 1897, is Frans’ vrouw opgenomen in groep I van Bloemendaal, een gesticht voor krankzinnigen in het nabije Loosduinen.7
Gemeenteraad
Den Haag
Op 29 december 1903 zien we het drietal in de Weimarstraat op nummer 48, op 27 mei 1909 op nummer 38, een bovenwoning. De woningkaarten9 – dat is een andere bron dan het bevolkingsregister – vermelden op de nummers 37 en 48 overigens géén Neomagus. Beide bronnen melden wel dat Neomagus vanaf 27 mei 1909 op nummer 31 woont, in feite nummer 31a, een bovenwoning. Nummer 31 is de winkel. Mogelijk heeft in de Weimarstraat een vernummering plaatsgehad. Het lijkt er op dat Neomagus niet steeds boven de winkel woont, aangezien wij hem, zijn vrouw en zijn schoonmoeder in mei 1902 nog aantreffen in de Van Speijkstraat en in november 1902 in de Elandstraat. In een advertentie van 6 juli 1903 adverteert Frans met limonadesiroop, later tamarindesiroop, direct van de fabriek. Hij vraagt dan ook wederverkopers. Het adres is Van Speijkstraat 104. ‘Eischt het fabrieksmerk ‘Noviomagum’, ook verkrijgbaar Weimarstraat 37 en Prins Hendrikstraat 94. In De Avondpost van 18 mei 1904 staat een advertentie van Centraal Drogist ‘Weimar’ in de Weimarstraat 48, opnieuw met limonadesiropen. Vervolgens vinden we hem op 30 augustus 1904 in de Dennenweg 180.
Dienstbodes
Overlijden
Frans heeft suikerziekte10 en daartegen is zelfs hij als apotheker en drogist niet opgewassen. Hij overlijdt op 31 juli 1915 in Den Haag, 54 jaar oud. In verschillende (dag)bladen staat een overlijdensadvertentie.11 Niet lang daarna, in het begin van de jaren twintig, wordt insuline ontdekt als het levensreddende middel voor suikerpatiënten! Kort na zijn overlijden staat er op 5 augustus 1915 nog een advertentie van Neomagus in De Avondpost (verbandstoffen en verplegingsartikelen). De Avondpost van 17 mei 1918 meldt dat ass-apotheker en drogist P.H. Sap de zaak heeft overgenomen van de weduwe Neomagus en dat ze wordt voortgezet als firma Neomagus.
Weduwe
Brieven
Raadsel
Jubileum
Ene H. Spruijt is vanaf 1917 eigenaar van Drogisterij Neomagus. Volgens een artikel in dagblad Het Vaderland van woensdag 1 september 1937, is het Spruijt gelukt de firma Neomagus algemene bekendheid te geven. Dat staat in een kort verslag van het veertigjarig bestaan op 31 augustus. De gevel is feestelijk versierd, het is ook (balonnen)feest voor de jeugd, de toekomstige cliënten, de zaak staat vol bloemstukken en tijdens de receptie komen fabrikanten en collega’s feliciteren. Op 28 augustus heeft de redactie de jubileumviering al in de krant aangekondigd.
Kruiden
De heer Spruijt adverteert al vanaf 1931, sinds 1937 onafgebroken. Drogisterij Neomagus is dan gevestigd op huisnummer 31 en 31a. In 1931 prijst de ‘firma Neomagus’ ‘Dr. Dralle’s huidreinigend kosmetisch toiletpreparaat‘ aan, ‘onontbeerlijk na stoffige autotochten, danspartijen en vermoeiende bijeenkomsten‘. En wat te denken van Beng? Wat dat is? ‘Onderstaande firma’s kunnen daar het juiste antwoord op geven‘, gevolgd door een lijst waarbij de naam van de firma Neomagus. (Het is vermoedelijk een parfum). In 1938 prijst hij vooral Indische kruiden aan voor uiteenlopende doeleinden: voor vermageren, schoonheid en haargroei, tegen zenuwen, jicht, reuma, gewrichtspijn en aambeien. De kruiden komen uit het Indische Kruidenlaboratorium in Haarlem. Eerder, met name in 1931, komen we Drogisterij Neomagus al tegen in advertenties van Dr. Dralle voor haarwater en huidreiniging. Neomagus staat dan in een opsomming met andere verkooppunten.
Invalidenwagens
Vanaf 1940 komen we Drogisterij Neomagus met zowel grote advertenties als kleine rubrieksadvertenties tegen met het aanprijzen van wandelwagens, rolstoelen, elektrische invalidenwagens en Hanau-hoogtezonnen. Die laatste zijn ook te huur. De elektrische invalidenwagen bevat drie accu’s en haalt 20 km. per uur. Drogisterij Neomagus prijst ze, in de zomer van 1940, aan met een verwijzing naar de distributie van benzine en het gebrek aan taxi’s. En: Ook voor beter gesitueerden het ideale wagentje. Het kost 570 gulden. De prijs van de ‘gewone’ wandel- en invalidenwagens ligt tussen 67,25 en 252 gulden. Tekeningen maken duidelijk hoe de wagens er uit zien.
Elastieken kousen
De
spataderkousen, breukbanden en elastieken kousen van Drogisterij Neomagus zien we tussen 1939 en 1941 ook regelmatig opduiken in advertenties in Het Vaderland. Eigenaar Spruijt trekt de aandacht met teksten als
’n Breuk is werkelijk een last,
Elastieken kousen van Neomagus
De auteur stelt in de zomer van 1996, na een bezoek aan Loes Neomagus, vast dat de zaak is opgeheven.↩
Emma de Jong-Neomagus, lid van de katholieke tak, vertelt de auteur in 1985 dat haar vader Victor in het begin van de eeuw wel eens op bezoek gaat bij de drogist, zijn achterneef.↩
De telefoonlijst van januari 1915 staat op het internet: www.de-wit.net.↩
Zie deel IV.↩
FAJN, kopie. Origineel: FAGP.↩
HGA, registers 1895-1913, fiche 5213.↩
HGA, BR Loosduinen, patiëntenregister Bloemendaal, fiche 256, patient 890.↩
HGA, woningkaarten 1913-1946 fiche 2552.↩
Informatie van Emma de Jong-Neomagus.↩
FAJN, kopieën uit verzameling CBG: ondertrouw, dankbetuiging huwelijk, overlijden, veertigjarig bestaan drogisterij (26 augustus 1937).↩
Originelen: FAGP, kopieën: FAJN.↩
FAJN, origineel.↩
FAJN, kopie. Origineel: Jac. de Jong.↩
Drogist Frans draagt ook een sikje, blijkens een foto uit 1887 of eerder. Achterop staat namelijk het adres van de ouders in Rotterdam: Vasteland 8. Origineel: FAGP, kopie FAJN.↩
Thematis Erfgoed Portaal via www.kranten.kb.nl↩