Deze, nadat hij het Pausdom verlaten en het Priorschap in ‘t klooster te Moers daaraan gegeven en het gereformeerde Religie geamplecteerd had, is van zijn Excellentie Grave Herman van Nevenaar 1558 beroepen en besteld tot Predikant te Neder-Boetberg. Zo begint dominee Samuel Neomagus (VII-8) in 1764 zijn genealogie van de familie Neomagus.

Joannes Eusebius is vermoedelijk zoon van een Eusebius en naar de traditie van de tijd komt zijn vaders naam (patroniem) achter zijn eigen (voor)naam. Hij of een van zijn voorouders heet oorspronkelijk Van Nijmegen of Nimwegen, want alleen mensen die studeren hebben de gewoonte de naam te verlatijnsen of latiniseren.1 De priester, monnik en prior Joannes Eusebius gaat met zijn tijd mee en geeft zich de achternaam Neomagus. Later zien we dat enkele leden van de familie zich (weer) Nimwegen noemen.

Joannes Neomagus – hij schrijft zijn voornaam zonder de letter h –  is dus een katholiek priester en monnik die als prior aan het hoofd staat van het klooster van de Karmelieten in Moers. Het klooster is in 1441 gesticht door graaf Friedrich III en zijn vrouw Engelberta. De Nederlandse prins Maurits verkoopt het klooster in 1614 voor 22.000 karelsguldens. Later is het een gymnasium waar tal van leden van de familie Neomagus studeren voor zij naar de universiteit gaan. In 1898 is het klooster afgebroken.2

Neomagus verlaat de rooms-katholieke kerk, geeft zijn functie als prior op, gaat over op de leer van Luther, waarna graaf Hermann von Neuenahr und Moers hem in 1558 beroept in Budberg.3 Sinds 1334 hebben de graven van Moers het patronaat over deze parochie van de heiligen Lambertus en Gertrudis en benoemen zij er de geestelijken.

Graaf Hermanns vader Wilhelm laat de nieuwe religie sinds 1532 in het graafschap toe. Pastoor Tilkens van Budberg preekt in de jaren 1544 tot 1549 al volgens de Lutherse leer. De twee opvolgers van Tilkens zijn tegenstanders van de nieuwe leer. De graaf geeft hen de ruimte hun gang te gaan. Daardoor houdt het katholicisme in Budberg langer stand dan elders in het graafschap. De laatste pastoor, Heinrich Fluinmann, laat zich niet door de graaf verleiden de protestantse leer aan te nemen en blijft tot 1558. Dan kan graaf Hermann de vroegere prior Neomagus als eerste officiële predikant in Budberg benoemen. Budberg is een kleine plaats. In 1500 telt ze 150 communicanten, ofwel volwassen kerkgangers.
Ook in Halen en Homberg blijven de gemeenteleden lang trouw aan de kerk van Rome. De graaf benoemt Neomagus hier in 1571 als eerste dominee.

De manier waarop graaf Hermann de monnik Neomagus overhaalt is opmerkelijk. De graaf komt op een dag langs de kloosterkerk in Moers, hoort Neomagus zingen en geeft hem de volgende raad: Neomagus, ich habe heute dein Stimme gehört, siehe zu, dass du solche nicht versaufst und halte dich wohl. Ich werde deiner Promotion eingedenk sein.4 Vertaald: ‘Neomagus, ik heb je stem gehoord. Let er op dat je die niet verzuipt en hou je goed. Ik zal je bevordering in gedachten houden.’ Wellicht is verzuipen overdrachtelijk bedoeld in de zin van verdrinken in gezang. De graaf stimuleert Neomagus deel te nemen aan discussies over geloofszaken. Dat doet hij kennelijk tot genoegen van de graaf die hem, zoals gezegd, in 1558 beroept tot predikant in Budberg. Zelf gaat graaf Hermann in 1560 in de parochiekerk van Moers openlijk over naar de nieuwe religie.

Budberg is een moeilijke standplaats. De geestelijkheid van het nabije Rheinberg ziet Neomagus als een afvallige en bezorgt hem een slechte reputatie. Nog in 1732 beklaagt dominee Samuel Neomagus (VII-8), zijn achter-achter-achterkleinzoon, van 1726 tot 1748 predikant in Budberg, zich over de houding van de katholieken van Rheinberg.

In 1571 gaat Joannes Eusebius Neomagus naar de nabije op de linkeroever van de Rijn gelegen gecombineerde gemeente van Halen en Homberg, die zich nog lang tegen graaf Hermann verzet5 en waar Neomagus de eerste predikant is. Hij is net aan zijn nieuwe gemeente verbonden of het water van de Rijn bedreigt het dorp Halen – durch den Rhein gefährdet. IJsgang verwoest in het vroege voorjaar van 1572 de kerk, die na eerdere overstromingen al gevaarlijk dicht bij de rivier staat. De graaf geeft de gemeente de kapel van de Minoriten (Minderbroeders-Franciscanen) in Homberg, die in 1895 is vervangen door de huidige Evangelische Kirche.

 

 

Het Fries’ Historisch en Letterkundig Centrum Tresoar in Leeuwarden bezit een in het latijn geschreven brief van Joannes uit 1574. Hij ondertekent met Joannes Neomagus Pastor Homburgensis, ofwel pastor in Homburg. Op de achterkant staan enkele aantekeningen, waaronder J.N. 1574. De brief, het oudst bekende geschrift van een Neomagus, komt uit het archief van S.A. Gabbema 6, een Friese geschiedschrijver (1628-1688) wiens archief bewaard is door de voogden van het Oud Burger Weeshuis en Gabbema Gasthuis. Dat archief is in 1854 naar het Friesch Genootschap gegaan, een voorloper van het huidige archief. Hoe de Fries Gabbema aan een brief uit het archief van het graafschap Moers komt, is niet duidelijk. Mogelijk is het archief in Nederland terechtgekomen nadat het graafschap in 1597 in handen komt van de Oranjes. Willem van Oranje is een zwager van graaf Hermann.

In de brief beklaagt Neomagus zich bij de ‘doorluchtige en edele, zeer genadige heer’ – dat moet graaf Hermann von Neuenahr und Moers zijn die hem heeft benoemd – over het feit dat hij 20 daalders per jaar moet betalen aan een pastoor in Xanten, waarschijnlijk als vergoeding voor de verkoop van het kerkelijk ambt in Halen. Neomagus heeft dat geld niet, met name als gevolg van mislukte oogsten door verwoestende overstromingen van de Rijn. Hij wendt zich daarom in niet mis te verstane bewoordingen tot zijn wereldlijk heer, graaf Hermann.7.

Iemand die als prior leiding geeft aan een kloostergemeenschap, heeft meestal al een (priester)leven van vele jaren achter de rug. Het hoeft niet te verwonderen dat de predikant Neomagus ongeveer 50 jaar oud is als hij trouwt en in 1566 een zoon Johannes krijgt (volgt III). Samuel Neomagus schrijft over zijn voorvader: in een wettig huwelijk eenige jaren geleefd hebbende, zegende hem God met een zoon die hij noemde Johannes Neomagus, geboren in 1566.

Uitgaande van de statistisch aantoonbare gemiddelde leeftijd van 35 jaar waarop vaders door de eeuwen heen hun kinderen krijgen, ziet Joannes Eusebius omstreeks 1515 het levenslicht. Bij zijn overlijden in 1582 is hij zodoende ongeveer 67 jaar oud. Dat is voor die tijd relatief oud, maar voor een Neomagus niet ongewoon. Zijn zoon zal 97 worden! De Nederlandse Genealogische Vereniging in Weesp bezit een anonieme met de hand geschreven kwartierstaat van Maria Neomagus (1832-1912), waarin 1536 wordt genoemd als het geboortejaar van Joannes Eusebius Neomagus 8. De genealogie van de familie Heidermanns (www.heidermanns.net) geeft als geboortejaar ‘ca. 1538’ . Dan moet hij op zijn 20ste of 22ste  predikant zijn geworden na al een leven als monnik achter de rug te hebben. Die geboortejaren zijn dus niet correct.

Neomagus sterft zoals gezegd in 1582 en krijgt zijn laatste rustplaats in de kerk van Homberg. In 1583 verdwijnt Halen definitief in de golven. Fabricius, Erläuterungen, spreekt zelfs van verschlungen, verslonden. In de zomer van 1972 maakt de auteur, die dan met zijn echtgenote en ouders een bezoek brengt aan de grafsteen van Joannes Eusebius’ zoon Johannes, kennis met een enthousiaste dominee Hans Frommhold van Baerl. Die rijdt hen in zijn Renault 4 voor naar de even stroomopwaarts van Baerl gelegen restanten van Halen. Graaf Hermann van Neuenahr en Moers verplaatst de pastorie naar Homberg, een dorp met – in 1624 – veertig huizen.9 Homberg en Moers vormen anno 2000 een groot stedelijk gebied. Moers is zelfstandig, Homberg behoort sinds 1975 tot Stadt Duisburg aan de rechteroever van de Rijn.