III Johannes Neomagus
(1566/67-1664), predikant,
zoon Johannes Eusebius, II
Johannes komt in 1566 of 1567 ter wereld in Budberg in het graafschap Moers. Samuel Neomagus 1 en Georg Kreischer 2 noemen 1566 als geboortejaar, andere bronnen 1567. Op de grafsteen van Johannes staat dat hij op 10 mei 1664 sterft in het 98ste jaar van zijn leven. Hij is dan dus 97 jaar oud. Met andere woorden, Johannes moet geboren zijn tussen 11 mei 1566 en 9 mei 1567.
Heidelberg?
of Herborn?
Wesel
Baerl
De katholieke gemeenschap van Baerl bestaat vanaf het eind van de 12de eeuw. De aan de heilige Lucia gewijde kerk is gesticht vanuit de in 1123 gestichte Cisterciënzer abdij in het nabijgelegen Kamp. De graven van Kleef hebben tot in de 15de eeuw het patronaatsrecht en benoemen de pastoors, daarna doen de graven van Moers dat. De laatste pastoor is vanaf 1550 Wilhelmus Scherer, in het Latijn Tonsor. Hij komt in 1572 als dominee vanuit het Nederlandse Batenburg (aan de Maas bij Ravenstein) terug naar Baerl. Van 1561 tot 1572 is zijn naamgenoot (vader?) Bernhard Tonsor de eerste predikant. In 1587 verdrijven de Spaanse troepen dominee Wilhelmus Tonsor. Prins Maurits van Oranje verdrijft de Spanjaarden in 1597. De predikantsplaats blijft vacant tot 1599. Dan volgt de benoeming van Johannes Neomagus, pastor in Barle et Binssum. Dat is de tekst op de met de hand geschreven titelpagina van een (doop-, trouw- en begraaf?)boek uit 1702. 4 De gemeente van Baerl telt dan ongeveer 900 zielen. Baerl wordt een echte Neomagusstandplaats. Na Johannes worden er in 1702, 1720, 1748 en 1767 Neomagi benoemd, terwijl Johannes’ opvolger in 1650 een kleinzoon is, Samuel Nethenus.
Repelen
Johannes bedient van 1601 tot 1609 tevens de evangelische gemeente van het nabije Repelen 5 waarvan het nog bestaande kerkje een van de oudste van het Rheinland is. In 1601 sterft Arnold Steur, vanaf 1554 pastoor, vanaf 1560 dominee in Repelen. In 1609 krijgt Repelen een nieuwe eigen zielzorger in de persoon van Franciscus Hombergius.
Oorlog
Kleinzoon
Eerste huwelijk
Zes kinderen
Johannes is in 1602 bij zijn eerste huwelijk ongeveer 35 jaar, Margaretha is – indien geboren na haar broers – ongeveer 23 jaar. Het echtpaar krijgt drie zoons en drie dochters:
– Hendrich, vermoedelijk geboren in 1603, stamvader van de Hollandse tak van de familie. Volgt IV-1.
– Anna, geboren omstreeks 1605, gehuwd met dominee Johannes Nethenus. Volgt IV-2.
– Johannes, geboren in 1607, stamvader van de Brabantse tak van de familie. Volgt IV-3.
– onbekende dochter.
– onbekende dochter.
– Samuel, geboren omstreeks 1616, die geen mannelijke nakomelingen heeft. Volgt IV-4.
Tweede huwelijk
Op ongeveer 61-jarige leeftijd, in 1629, trouwt Johannes Neomagus in Moers met Mechelt Schmitz, genaamd Schieten, 8 afkomstig uit Moers. Zij overlijdt op 13 januari 1656 in Baerl als Mechel of Mechtild Schuten.9 Johannes is dan bijna 90 jaar oud. Johannes’ zoon Samuel trouwt Johanna Schieten. Het is niet bekend wat de familierelatie tussen beide Schietens is. Schieten is dan in Moers en omgeving een vaak voorkomende naam.
Streng
Johannes is geen volgeling van Luther maar van Calvijn, streng en recht in de leer. Hij treedt in zijn preken op tegen het zijns inziens te losbandige leven van zijn gemeenteleden, met name tegen het drinken van brandewijn, ontheiliging van de zondag, onchristelijke levenswandel, vastenavondviering en Wirtshaustreiben, ofwel cafébezoek. 10
Eine Zange
Hand in hand
Geen schikking
Grafsteen
Johannes Neomagus sterft alt und lebenssatt op 10 mei 1664, 97 jaar oud, en wordt bij zijn gemeenteleden op het kerkhof begraven. Hij heeft vooraf bepaald dat hij niet in de kerk te ruste mag worden gelegd, zoals andere predikanten. De tekst op de grafsteen luidt:
Neiomagi cuius peccatum
Beker
Baerl
Anno 2000 is Baerl een gemeenschap van vijfduizend inwoners. Bestuurlijk is het tot 1910 een zelfstandige gemeente. Dan gaat het samen met Repelen. In 1950 gaat Baerl-Repelen op in de gemeente Rheinkamp die op haar beurt sinds 1975 deel uitmaakt van de stad Duisburg. Baerl wordt dan een deel van Duisburg. Ook Homberg komt dan bij Duisburg. Homberg, Baerl en Repelen zijn standplaatsen van dominees Neomagus.
Samuel Neomagus, Het geslagt register der Neomagüssen.↩
Kriescher, Geschichte der Evangelischen Kirchengemeinde Baerl, Evangelische Kirchengemeinde Baerl, 1998.↩
Persoonskaart van Johannes Eilbracht, opgesteld door Hans Bauer(2010).↩
Bron: Brühl, PSA, BA 95, ths. Binssum is het huidige Binsheim, een gehucht tussen Baerl en Orsoy.↩
Rosenkranz, Das Evangelische Rheinland, II, p. 357.↩
Kreischer, Geschichte der Evangelische Kirchengemeinde Baerl, voetnoot 18, p 128, verwijst naar Kirchenarchiv Baerl, nr 28, p 7f. ↩
Fabricius, Erlauterungen, V.↩
Kopie van de inschrijving van het huwelijk in FAJN, met dank aan Beja Peijpers.↩
Sterberegister in het kerkboek van Baerl van 1650-1682 ↩
Kreischer, Geschichte der Evangelischen Gemeinde Baerl, p. 61. ↩
Johannes Neomagus, eine Zange is de titel van een moralistische bijdrage van dominee Hans Frommhold in de Gemeindegruss in 1972, FAJN. De titel van dit eerste deel van de Genealogie Neomagus is hieraan ontleend. De vertaling komt uit Prisma woordenboek Duits-Nederlands 2004.↩
Zie verder de biografische schets van Anna Neomagus, IV-2.↩
R.T. Muschert, ‘Zandlopers in wapens van predikanten’, Gens Nostra 10 (1955), pag. 105-107↩