6. Arnold Neomagus
ong. 155o – na 1626, remonstrants predikant en auteur
Opdrachten
Op 25 maart 1615 ontvangt hij nog eens 50 ponden van hetzelfde formaat voor de presentatie van het boek Expeditio Mauritiana Flandrica, over de veldtocht van prins Maurits die eindigde met de slag bij Nieuwpoort op 2 juli 1600.1 Dat boek verschijnt in 1615 in Gouda en in 1617 in Leiden. Arnolds boek is te vinden in de librijecollectie van het Streekarchief Midden-Holland te Gouda (Groenehart Archieven).2 Daar staan twee exemplaren met aantekeningen die met de hand zijn geschreven. Er is ook een exemplaar in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en in de Bibliothèque Nationale in Parijs.3 Het boek wordt abusievelijk ook toegeschreven aan ene Anton Neomagus.
Remonstrant
Onthoofd
Dordtse Synode
De Staten-Generaal beleggen in Dordrecht een nationale synode, een kerkvergadering, die van 13 november 1618 tot 9 mei 1619 bijeenkomt. De remonstranten zijn niet als gelijkwaardigen van de partij, maar zitten in het beklaagdenbankje. De vergadering stelt de Dordtse leerregels op en veroordeelt de ruimere remonstrantse leer. Alle predikanten dienen de synodebesluiten te ondertekenen op straffe van uitsluiting. Zo’n tweehonderd weigeren en worden ontslagen. Zij moeten beloven niet meer te preken of worden het land uitgezet.
Broederschap
Vrijzinnige prediking
Ontslag
Pamflet
Neomagus wordt in augustus 1619 met zijn collega Lucas Molanus naar Waalwijk gedeporteerd, na eerst nog op het bezit van brieven te zijn onderzocht.6 Hij schrijft daar een pamflet tegen de gang van zaken op de Dordtse synode: ’t Hemelsch Synodus ende rechtmatigh oordeel gehouden tot Zion tegen ’t Aerdsche Synodes Nationael ende Onrechtveerdich Oordeel, ghehouden binnen Dordrecht in de Dool-Cappelle Anno 1618 en 1619. Met privilegie des Alderhooghsten tot aen het eynde der wereldt. Hij weigert de gepubliceerde tekst evenwel te erkennen omdat zijn Antwerpse uitgever Henricus Slatius bij het gereedmaken voor de druk dusdanige veranderingen aanbrengt, dat de toon ervan nodeloos scherp en bitter is.
Jaarsom
De Remonstrantse Broederschap wijst hem aan voor de bediening in Heusden, maar tijdens een vergadering op 18 mei 1621 in Keulen blijkt dat hij tot dan toe verstek laat gaan. Hij meent dat het niet mogelijk is zonder begeleiding veilig in Heusden te komen. Neomagus preekt in 1621 wel, zij het zonder toestemming, in Amsterdam. In dat jaar schrijft hij nog een pamflet in twee versies: Openinghe der Synodale Canones, begrepen in het eerste (andere versie: tweede) hooftstuck,waer in claerlijck bewesen wort hoe onghefondeert de selve zijn, ende strijdich met de schriftuere, nature Godts, ende de gesonde reden. Vraechswijse voorgestelt. Beide uitgaven – ’t Hemelsch synodes en Openinghe der synodale canones – zijn ook te vinden in de British Library in Londen, catalogus deel 169, pag. 742. De auteur heeft de British Library in september 1989 bezocht.
De Navorscher, 23-1873, p. 118, en 27-1877 p. 609. DVD in FAJN.↩
Signatuur 543 E 18-19.↩
FAJN, kopie van de uitgave van 1615, KB, klapper 7506, 3074/G39, syst.cat. 667 b↩
Boris van den Ham, remonstrants lid van de Tweede Kamer voor D66, op 26 maart 2004 in de Volkrant in het artikel Juliana verzoent nog na haar dood, FAJN.↩
D. Blanken, De Laurentiuskerk van Bergambacht en Acta classis Gouda deel 2, 1638-1656, classisarchief Gouda.↩
Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme, deel I, p. 205, Kampen 1978.↩
FAJN, kopie van titelpagina uit KB, pamflet 3085.↩
G. Schotel, Nieuwe Uitgaaf van het Biografisch Woordenboek der Nederlanden, deel XIII, aflev. 149-154, letter N., Haarlem, z.j. A. van der Aa, Biografisch Woordenboek der Nederlanden, 1852/1878, heruitgave 1969, p. 39.↩
Van Lieburg, Repertorium.↩