4. Johannes Neomagus Bronckhorst
Comments : Off
1494-1570, wiskundige en letterkundige
Jan of Johan van Bronckhorst is in 1494 in Nijmegen geboren en in 1570 in Keulen overleden. Hij gaat school bij de Broeders des Gemenen Levens in Nijmegen, maar het is niet bekend waar hij daarna studeert. Van 1531 tot 1542 is hij professor in de wijsbegeerte, filosofie, wis- en natuurkunde, patrologie (leer van de kerkvaders) en geschiedenis aan het Montaner gymnasium in Keulen. Op 2 november 1536 is hij een van de examinatoren aan de faculteit der vrije kunsten. In die hoedanigheid behaalt Petrus Noviomagus Canisius bij hem het baccalaureaat in de vrije kunsten. Met andere woorden, Petrus Canisius is een van zijn leerlingen.
Rostock en Deventer
Vanaf 1542 werkt Jan van Bronckhorst aan de universiteit van Rostock, waar hij tal van functies bekleedt: professor, rector, decaan, magister, schoolopziener, inspecteur. Van der Aa omschrijft hem als wiskundige en letterkundige. Hij noemt zich naar zijn geboortestad Johannes Neomagus Bronckhorst, of Johannes Noviomagus Bronckhorst, of Johann Bronchortius Noviomagum of kortweg Johannes Neomagus of Noviomagus.
In 1546 komt Johannes als rector van de kapittelschool naar Deventer. Hij trouwt er vóór Pasen 1548 met Clara Coster, dochter van burgemeester Johan Coster. Johannes is hervormingsgezind en vlucht in 1559 voor Alva naar Keulen, waar hij in 1570 sterft. De geestelijkheid weigert hem een begrafenis in gewijde grond, waarna de burgemeester hem laat begraven.
Publicaties
Johannes Neomagus Bronckhorst heeft tal van wetenschappelijke in het Latijn geschreven publicaties op zijn naam staan, onder meer over Rudolf Agricola.1 Ze zijn te vinden in de British Library in Londen, in de Bibliotèque Nationale in Parijs en in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. In het archief van de auteur zitten kopieën van twee werken van Johannes Neomagus, in 1537 en 1548 uitgegeven in Keulen, originelen in de Koninklijke Bibliotheek. Op de titelpagina van een boek uit 1540 noemt hij zich Joannis Niviomagi.
Samen met Georgius Trapezuntius schrijft hij als Ioannes Neomagus het boek De re dialectica libellus perutilis, diligentius quam ante hac recorgnitus & emandatus: cum scholijs Jo(anni) Noviomagi (Jan van Bronckhorst) jam tertio recognotis ac non parum locupletatis. Vrij vertaald staat er: ‘ (een deel van) een logisch beredeneerde zeer nuttige verhandeling die langs deze weg wordt verspreid: betreffende de leer van Johannes Neomagus (Jan van Bronckhorst) die nu al voor de derde keer is onderzocht en waaruit zelfs niets van ‘verrijking’ (overname van anderen?) is gebleken.’ Met andere woorden, het is een geschrift ter verdediging van de leer van Neomagus. Om welke leer of school het gaat is niet duidelijk.
Er zijn volgens de website www.worldcat.org twee uitgaven uit Keulen bekend, uit 1533 en 1538, waarop beide auteurs worden genoemd. Op twee andere staat alleen Trapezuntius als auteur. De exemplaren zijn te vinden in de bibliotheken van Wolfenbuttel en Greifswald in Duitsland, Glasgow en Los Angeles.
Kinderen
Johannes heeft uit zijn huwelijk met Clara Coster twee kinderen:
- Judith Bronckhorst. Zij trouwt in 1575 met Johan Dorre, burgemeester van Deventer. Uit dat huwelijk stamt Susanne Dorre, die in 1609 met burgemeester Johan Kelffken van Nijmegen trouwt.
- Everhard Brockhorst, burgemeester van Deventer en hoogleraar in Leiden. Hij trouwt in 1586 Aeltgen Middelborch. Uit hun huwelijk stamt Clara, die in 1631 ook met Johan Kelffken uit Nijmegen trouwt, inmiddels weduwnaar van Clara’s nicht Susanne Dorre. Kelffken zelf sterft in 1652. De genealogie Kelffken is te zien op een wand van de ridderzaal van kasteel Ammerzoden.
Portret
In de bediendenkamer vóór de ridderzaal van kasteel Ammerzoden hangt een geschilderd portret van Johannes Bronckhorst Noviomagus, zoals op de schilderijlijst staat.
Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek, deel I, Leiden 1911, en Jaarboek Numaga 2006, p. 35.↩
