Op 10 augustus 1761 bevalt Anna Verbruggen in Delft van een zoon Johannes, Jan. Hij wordt op 20 augustus in de Nieuwe Kerk gedoopt. Anna Verbruggen is niet getrouwd, maar noemt de zoon wel naar de man die hem verwekt heeft. Dat is Jan Hendrik Neomagus, apotheker bij zijn vader aan de Koornmarkt in Delft.

Jan Hendrik en Anna trouwen op 10 oktober 1762 in Delf(t)shaven. Het paar krijgt daarna nog vijf kinderen. Drie van hen overlijden jong. Als Anna enkele maanden in verwachting is van haar zevende kind, sterft haar man op 33-jarige leeftijd. Hij wordt op 20 april 1770 begraven. Anna schenkt kort voor of op 16 september (datum doop) het leven aan een dochter en overleeft haar man ruim 50 jaar! Zo heeft ze van Jan Hendrik een kind vóór hun huwelijk en een kind ná zijn dood!

De in 1761 geboren Jan legt op 8 september 1784 met succes zijn proef af en ontvangt het apothekersdiploma. Op 19 augustus richt hij een verzoek aan het stadsbestuur waarin hij schrijft 23 jaar te zijn geworden en een geneegen zijnde omme binnen deze stad eene affaire ter hand te nemen. Hij wil de apotheek overnemen van zijn grootvader Johannes Petrus Neomagus, die in juni 1784 is overleden. Diens zoon Jan Hendrik, ook Johannes jr genaamd, bedoeld als opvolger, is al in 1770 overleden, waarna Johannes sr. de apotheek ondanks een slechter wordend gezichtsvermogen heeft voortgezet.

De overname van de apotheek gebeurt op 19 juli 1785. Hij koopt dan de winkel en alles wat erbij hoort aan de Oostzijde Korenmarkt voor 700 gulden, terwijl hij voor huis en erf apart 1700 gulden betaalt. Deze aankoop van totaal 2400 gulden in 1785 kan anno 2013 worden geschat op ruim 22.000 euro. De apotheek is op 2 september 1784 (openbaar) geveild. op verzoek van de erven van Johannes sr, te weten zijn twee dochters en de vier kinderen van zijn zoon Johannes jr, onder wie kleinzoon Jan die de zaak dus minder dan een jaar later terugkoopt. Zie voor een beschrijving van de boedel Johannes, VIII-1.

Jan betaalt zijn collega Alexander de Réveré 7 gulden – nu 65 euro – voor de taxatie. Die collega is in 1764 aangesteld als gasthuisapotheker, in de plaats van Jans grootvader, die in 1763 is ontslagen. De Réveré is in 1785 overigens zelfstandig gevestigd en regelmatig assessor in het Collegium Medico Pharmaceuticum, zeg maar het apothekersgilde, net als Johannes sr.

Verder is Jan vanaf 8 december 1785 kwartiermeester van het tiende kwartier. Met het oog op onder meer de belastingadministratie is de stad tussen 1543 en 1795 ingedeeld in zestien kwartieren. Het tiende kwartier omvat de Gasthuislaan, de Gasthuissteeg, de Breestraat en de Zuiderstraat. Ook zijn vader is kwartiermeester geweest van hetzelfde kwartier.

Jan Neomagus trouwt op 30 augustus 1787 in Rotterdam (ondertrouw 11 augustus in Delft) met Elisabet(h) (ook wel Elizabeth) Ermina (ook wel Erremina en Hermana) van der Crab, 1 terwijl ze als lidmaat van de kerk zelf te boek staat als Van der Krap. Zij is geboren op 12 november 1763 in Rotterdam en daar gedoopt op 20 november. Haar ouders zijn Adriaan van der Crab en Maria Paradijs. Ze woont bij haar huwelijk op de Huibrug in Rotterdam, een straat die niet meer bestaat.

Johannes’ huwelijksjaar 1787 is ook een jaar van politieke onrust, uiteindelijk leidend tot de stichting van de Bataafse Republiek. Johannes is een van de ondertekenaars van een ‘requeste van burgers, in- en opgezetenen’ van Delft waarin zij hun zorgen uitspreken over de staat en de veiligheid van het land. Een en ander staat in het ‘Extract uit de Resolutien van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, in Hun Edele Groot Mogende Vergaderinge genomen op saturdag den 2 July 1787′.

Ook ene Anna Neomagus behoort tot de ondertekenaars. Dat is vermoedelijk Anna Neomagus-Verbruggen, zijn moeder.

Een paar jaar later staat Johannes op de ‘Naamlijst van ruim zestienduizend Perzoonen, welke, door tekening getoond hebben te zijn Voorstanders der Fransen, en Haaters der Oude Constitutie’. En op 29 juni 1799 lezen we in de Haagsche Courant dat hij plaatsvervangend lid is van het departementaal bestuur.

Los van droeve gebeurtenissen in het gezin – er zijn enkele jong overleden kinderen -, gaat het ook zakelijk niet goed. Op 10 oktober 1791 wordt een curator aangesteld over Jan en Elisabeth omdat zij geen kans zien hun boedel langer staande te houden. De curator dient verdere executiekosten te voorkomen en alle crediteuren best mogelijk genoegen (te) geeven. In de Rotterdamsche Courant van 15 en 29 september 1792 staat een advertentie, een oproep aan schuldeisers om zich voor 1 oktober te melden omdat ze anders ‘op poene van buiten de sententie van praeferentie en concurrentie over gemelden boedel worden gelaten‘. Het gaat om ‘den geabandonneerden boedel’ , ofwel de achtergelaten boedel van Johannes Neomagus en zijn vrouw.

Op 28 september 1794 schrijft de kerk Jan en Elisabeth, dan wonend aan de Markt, uit naar Overschie. Mét hun zoon Adriaan, maar die is pas vier jaar en staat daarom niet in het lidmatenregister. Een paar jaar later wonen ze in Wateringen. In februari 1802 keert het gezin volgens het Delftse lidmatenregister vanuit Overschie terug naar Delft. Vermoedelijk met drie kinderen: Adriaan, Johanna Elisabeth en Maria.

Er zijn van het echtpaar Neomagus – van der Crab vijf kinderen bekend.

1. Johanna Elisabeth, gedoopt in de Oude Kerk van Delft op 2 september 1788, met als getuige de weduwe Johanna van der Smou(d)t. Zij is de tweede vrouw van de eerste apotheker Jan (1705-1784) en trouwt op 25 oktober 1788 voor de derde keer. De boreling is als ‘ak’ begraven op 14 januari 1789 in de Nieuwe Kerk begraven.2 De afkorting ak in de lijst van begravenen betekent ‘armkind’, een kind dat nog geen jaar oud is en van wie het kistje op de arm is gedragen. De afkorting bk betekent ‘baarkind’, een kind onder twaalf jaar van wie het kistje op de baar gedragen is.

2. Adriaan of Adriaan Johannes, gedoopt in de Gasthuiskerk3 van Delft op 24 januari 1790. Volgt X-1

3. Petrus Philippus. Zijn naam komt alleen voor op een stuk in het dossier De Vries bij het Centraal Bureau voor Genealogie. Het is echter niet het handschrift van De Vries. Die heeft bij Petrus toegevoegd ‘1794-1802 Overschie’. Het is niet duidelijk of dat een veronderstelling is van De Vries of een mededeling gebaseerd op feiten. Maar het kan wel kloppen, al ligt ‘€˜geboren na 1794 en overleden voor 1802’ iets meer voor de hand. Zijn doop en overlijden zijn in het archief van Rotterdam-Overschie overigens niet te vinden. Dat er een Petrus is geweest, is zeer wel mogelijk. Binnen de familie Van der Crab is Petrus (1827-1895) een belangrijk man. Hij trouwt in 1850 in Batavia en is onder meer resident van Ternate, Ambon en Menado. Petrus is een achterkleinzoon van Adriaan van der Crab en Maria Paradijs.

4. Johanna Elisabeth, vermoedelijk in 1795/1796 geboren, maar waar? Niet in Delft, waar de familie Neomagus in september 1794 vertrok. Overschie lijkt voor de hand te liggen, maar daar komt de doop niet voor in de registers, evenmin in Wateringen. Volgt X-2.

5. Maria, gedoopt in Wateringen op 1 oktober 1797.4 Volgt X-2a.

Jan neemt na zijn terugkeer in Delft de apotheek over van dr. Van Duyn aan de Voorstraat, een apotheekhoudend arts. Hij deelt dit op 14 april 1806 mee in de vergadering van de Commissie van Geneeskundig Toezigt. In mei is hij weer als apotheker gevestigd. In 1810 staat hij in het patentenregister als ‘apothecar en drogist’.

Jarenlang gaat het goed. Neomagus heeft – op zijn verzoek – regelmatig leerlingen. De geneeskundige commissie oordeelt of een leerling voldoende onderlegd is, voornamelijk wat de kennis van het Latijn betreft. Ook bij de jaarlijkse visitatie is weinig op de apotheek van Neomagus aan te merken. Totdat de commissie in 1817 geen genoegen neemt met de onvolledige en slordige inrichting. Twee andere apothekers krijgen hetzelfde verwijt. Delft telt dan in totaal veertien apotheken, wat ertoe leidt dat een aantal het minder goed maakt en vervalt.

Bij de visitatie van de apotheek van Neomagus in september 1817 vindt men niet goed samengestelde en vervuilde preparaten, slechte, zeer geringe of onbruikbare kwaliteiten en een beschimmeld preparaat. In november 1817 heeft – op aandringen van Neomagus – een nieuwe visitatie plaats, maar de commissie is nog lang niet tevreden. Neomagus krijgt binnen veertien dagen een laatste kans. Op 1 december komt de commissie voor de derde keer op bezoek met als resultaat …. zoo dat de commissie over het geheel redenen had, om als nu geheel kontent te kunnen zijn.

Neomagus krijgt overigens een boete van 6 gulden (nu 37 euro) omdat hij niet volgens voorschrift van een medicus een drank bereid heeft voor een zieke in de sociëteit. Naar aanleiding daarvan wordt de artsen die de sociëteiten bedienen verzocht de medicijnen van de apothekers te beoordelen. Ze hebben geen klachten. Neomagus neemt de opmerkingen wel ter harte, want de jaren daarna geven geen aanleiding tot een slechte beoordeling.

Mogelijk spelen ook de privé-omstandigheden van Neomagus een rol bij het verwaarlozen van zijn apotheek. Want echtgenote Elisabeth en hun drie kinderen: zoon Adriaan en de dochters Johanna en Maria, gaan omstreeks 1810 naar Amerika en keren niet terug. De beide dochters trouwen er. Er zijn vanaf 1620 (Mayflower) passagierslijsten bekend van schepen die naar Amerika zijn gegaan, behalve over de periode tussen 1793 en 1831, zodat jaar en datum van vertrek onbekend zijn. Mogelijk gaat het om een vooropgezette scheiding, want Jan heeft of krijgt een relatie met Mechelina de Rieux bij wie hij op 28 oktober 1816 in Delft een zoon krijgt.

Elisabeth van der Crab sterft in Philadelphia, 59 jaar oud, en wordt daar in de Zweedse kerk begraven op 7 juni 1823.5 Vermoedelijk bereikt het bericht Jan eerst vele maanden later, want hij trouwt de 37-jarige Mechelina op 13 augustus 1824. Zij is in Schoonhoven geboren op 3 mei 1787 – kort voor Jan voor het eerst trouwt! – als dochter van Marcus Antonie de Rieux en Maria Montgommerij.

Jan en Mechelina krijgen samen tenminste zes kinderen, van wie de vier volwassen geworden kinderen beschreven worden in deel IV van de genealogie Neomagus: Neomagus in het voetspoor van Van Gogh, de Hollandse tak van de familie vanaf 1816.

De zes kinderen uit het tweede huwelijk zijn voor Jan de kinderen :

1. Marinus Marcus Anthony, geboren in Delft op 28 oktober 1816. Volgt X-3.

2. Engelbertus Theodorus Johannes Philippus, geboren in Delft op 24 mei 1825. Volgt X-4.

3. Hendrik Willem Marcus Johan(nes), geboren in Delft op 29 augustus 1826, aldaar overleden op 15 september 1826.

4. Julianus Hendrik Willem Johan, geboren in Delft op 28 september 1827. Volgt X-5

5. Mechlina Maria Juliana Johanna, geboren in Delft in april en aldaar begraven op 23 april 1829.

6. Johanna Philippina Wilhelmina Christina, geboren in Delft op 22 januari 1831. Volgt X-6.

Jan krijgt zijn eerste kind dus in 1788 op 27-jarige leeftijd en zijn laatste van elf kinderen in 1831 op 69-jarige leeftijd. Zijn bijna 26 jaar jongere tweede vrouw is bij de geboorte van de laatste 43 jaar. De jongste heeft oude ouders. Ook daarna krijgen Neomagi laat kinderen, zodat in 2004 de honderdjarige Loes Neomagus in Den Haag kan zeggen dat haar overgrootvader van 1761 is.

Neomagus heeft dan wel een apotheek, hij staat als zodanig in 1832 in het Jaarboek van Delft, maar hij is vanaf 1835 geen praktiserend apotheker meer. In dat jaar heeft de visitatiecommissie aanmerkingen op de apotheek van de 74-jarige. Maar als blijkt dat Neomagus geen recepten meer gereedmaakt en zich alleen nog bepaald tot het vak der drogerijen eist de geneeskundige commissie een officiële kennisgeving. Neomagus stuurt die 8 december 1835 in. Hij schrijft daarin als drogist verder te gaan. Daarnaast handelt hij in drogerijen.

Als drogist komt komt Jan voor in een advertentie van 24 april 1826 in de ’s Gravenhaagsche Courant: ‘Bij J.L. Dawans, drogist in de Lange Poten te ’s Gravenhage, en J. Neomagus te Delft is te bekomen veritable eau de cologne f. 2,20 het kistje, 40 cts het fleschje en bij de partij tot minderen prijs’. In de Opregte Haarlemsche Courant staat een soortgelijke advertentie, met de toevoeging dat de drogisterij van Neomagus in Delft in de Voorstraat zit. En er staat nu ook een uitgebreide tekst bij over de echtheid van de eau de cologne. Zo’n kistje van 2,20 gulden heeft nu (2015) een waarde van 24 euro.

De laatste Delfte apotheker Neomagus woont nog korte tijd met zijn vrouw Mechelina bij zijn vier jaar oudere ongehuwde zus Johanna Christina in Leiderdorp in huis nummer 221. Johannes overlijdt er op 25 juni 1838, 77 jaar oud.6 Zijn jongste kind is dan zeven jaar. Johanna hemelt in 1841. Mechelina gaat daarna via Zundert en Asten naar Heeze, waar haar zoon Juul notaris is en haar dochter Johanna met een dominee is getrouwd. Mechelina overlijdt er op 2 november 1872, ruim 34 jaar na haar man.

Niets menselijks is ons vreemd. Die uitdrukking gaat op voor veel Neomagi, niet in de laatste plaats van de derde Delftse apotheker Johannes. Hij trouwt tweemaal en het eerste kind uit het tweede huwelijk wordt geboren voor hij hertrouwt. Hij is zelf ook een kind van ongehuwde ouders.