IX-17d Het bidprentje van Anna van Maren
Comments : Off
Het bidprentje van Anna Neomagus-van Maren is niet het oudst bekende in de familie Neomagus (1878), wel van het langst geleden geboren familielid (1803). Het oudste bidprentje is van Godefridus Neomagus (1840-1866). Het gebruik van bidprentjes is een katholieke traditie en Anna is de eerste katholiek in de familie. Halverwege de 17de eeuw verschijnen de eerste devotieprenten die aan de achterzijde zijn beschreven met een oproep om te bidden voor de overledene. Dit gebruik ontstaat in de protestantse Republiek der Verenigde Nederlanden omdat het katholieke geloof niet openlijk beleden kan worden. De nabestaanden dragen daarom een klein gedrukt prentje bij zich of plaatsen het op het huisaltaar.1
Informatie
Het gebruik verspreidt zich onder de katholieken in Staats-Brabant en de Oostenrijkse Nederlanden, thans Noord-Brabant en België, en wordt na de Franse tijd mede door de verbeterde druktechniek erg populair. Het bidprentje biedt de genealoog informatie over geboorte- en sterftedata en -plaatsen, soms ook over de doodsoorzaak, het karakter en het sociaal-maatschappelijk leven van de overledene. Ondanks de in de jaren zestig begonnen ontkerkelijking en individualisering, lijkt er geen einde te komen aan de populariteit van het bidprentje. Het krijgt steeds meer een persoonlijk karakter.
Afbeeldingen
Dat persoonlijke karakter komt ook tot uiting in de foto van de overledene die tegenwoordig vaak op een bidprentje wordt afgedrukt. In vroeger tijden zijn het vooral symbolen die het prentje sieren. De treurwilg en de cipres staan voor de pijn van de scheiding en voor de rouw. Klimop en bloemen symboliseren de trouw. De dood zien we terug in de zeis, de spade, de gebroken zuil, de geknakte bloemstengel. Verder kennen we Bijbelse afbeeldingen, heiligen met hun attributen, allegorische voorstellingen en aflaatprentjes: de afbeelding van een kruisbeeld met een aflaatgebed.
De afbeelding op het bidprentje van Maria van Maren ken ik helaas niet. In heb slechts een fotokopie van de tekstzijde. Op een bidprentje uit de familie uit dezelfde periode, 1884, is de heilige Thomas van Aquino afgebeeld. Op het bidprentje van Anna’s zoon Frederik (1910) staat een gekruisigde Jezus met een gebed. Opmerkelijk is dat op het prentje van zijn vrouw Juliana Vosters (1920) een fotootje van haar staat.
Tekst
De tekst op het bidprentje van Anna is terughoudend en bescheiden. We lezen dat ze op de 20ste september 1878 is overleden, des nam. 6 uren. En verder: Zij was eene moeder, waardig om in de gedachtenis der goede te leven, zij heeft haren man bemind, haar huisgezin bestuurd en haar brood in ledigheid niet gegeten. Het prentje zegt dat Anna eenvoudig, rechtzinnig en van harte Godvrezende was. Zij wandelde standvastig in de wegen des Heeren en stierf in vrede. In feite geeft de tekst voor een genealoog niet erg veel informatie. Er staat overigens een fout op het bidprentje. Anna is niet op 13 februari 1804 geboren. Haar doopinschrijving is van 12 februari 1803.2 De geboorte is dus op 12 februari 1803 of een of enkele dagen eerder.
Verzamelingen
Het Centraal Bureau voor Genealogie heeft een verzameling van meer dan 1,3 miljoen bidprentjes. Tien jaar lang is een vrijwilligster bezig geweest met het sorteren, alfabetiseren en verfilmen, zodat ze nu op micofiches te raadplegen zijn. De daarna aangelegde collectie wordt full color gescand. Tal van regionale archieven en particulieren hebben ook omvangrijke collecties bidprentjes. Mijn eigen verzameling van bidprentjes uit de familie Neomagus en verwanten omvat een kleine honderd exemplaren.
JN
