Op 17 juli 1894 overlijdt in Wernhout op 68-jarige leeftijd de ongehuwde Willem Neomagus. Hij maakt, sinds het overlijden van zijn vader in 1884, deel uit van het gezin van zijn broer Frits in Nispen, vanaf 1887 in Baarle-Nassau, vanaf 1889 in Oosterhout en vanaf 1 november 1893 in Wernhout.

Willem is katholiek gedoopt en katholiek gestorven. Dat lijkt niet vreemd, maar hij is protestants opgevoed bij de notarisfamilie Van der Werk in Zevenbergen, zo blijkt uit een brief van Willems neef Victor, zoon van Frits, in 1936. Die familie is gelieerd aan de Neomagi: Willems grootvader Willem is getrouwd met Judith van de Werk.

Bij het ‘gedwongen huwelijk’ van hun zoon, de protestantse Daniel Neomagus, met de katholieke Anna van Maren in 1824, is afgesproken dat de kinderen katholiek worden gedoopt. Van de zeven kinderen sterven er vier jong. Behalve Willem kennen we Frits en hun zus Maria, die met de protestantse baron Van Boetzelaer trouwt en als protestant is overleden. Frits trouwt een katholieke vrouw, Julia Vosters. Dat Willem als katholiek sterft, na voorzien te zijn van de laatste sacramenten, weten we ook uit genoemde brief van Victor, die in 1872 is geboren en zijn oom dus lang heeft meegemaakt. Voorwaar een betrouwbare bron.

Victor vermoedt dat de paters Lazaristen van het seminarie in Wernhoutsburg, pal aan de grens, een rol hebben gespeeld. De Lazaristen kennen de familie goed, want het werkterrein van Frits is ook aan de grens, pal naast het klooster. Frits’ kleinzonen Leo (1902) en Frits (1903) gaan zo’n twintig jaar later naar het seminarie. Leo vertoeft er van 1914 tot 1917 en ziet dan af van het priesterschap, Frits is er van 1914 tot 1918, gaat dan naar de Kruisheren in Uden en wordt later priester. Dat de band met de Lazaristen ook na het vertrek van Frits in 1897 groot is gebleven, is wellicht verklaarbaar door de ligging aan de tramlijn van Antwerpen (Ekeren) naar Breda, vanaf 1891 een doorgaande verbinding. Immers, Frits woont na zijn pensionering in Ekeren, terwijl enkele van zijn kinderen in Breda en omgeving wonen. En in Wernhoutsburg is de grenscontrole.

De Lazaristen vormen een missiecongregatie, in 1625 gesticht door Vincentius a Paulo. De naam is ontleend aan hun eerste klooster in Parijs, het voormalige melaatsenhuis St. Lazare. Ze doen vooral missionair werk op het Franse platteland, maar trekken ook naar China en Amerika. In 1882 vestigen de Lazaristen zich in Nederland, waar ze in Wernhoutsburg het kleinseminarie St. Vincentius stichten. In 1903 komt er een grootseminarie in Panningen.

Het pand waarin de Lazaristen zich aan de grens vestigen, is het oorspronkelijke grenskantoor van Van Gend en Loos. In 1796 besluiten herbergier-koetsier J. van Gend en zijn zwager P.Loos, die een diligence-onderneming heeft, te gaan samenwerken. In 1842, kort na de definitieve scheiding van Nederland en België, vestigen zij een grenskantoor aan de Napoleonsweg in Wernhoutsburg. Van Gend en Loos vertrekt er in 1882, de Lazaristen zijn er bijna honderd jaar later, in de jaren zeventig van de vorige eeuw vertrokken. Wie het klooster anno 2008 probeert te vinden, treft een opvallend, kolossaal, zwart geschilderd, in het landschap detonerend gebouw aan onder de naam Jaiselings Royal Palace, een partycentrum. In de bibliotheek van Zundert bekijk ik enkele deeltjes van ‘Zundert in oude ansichten’ met foto’s van het seminarie in zijn glorietijd en de voormalige rentmeesterswoning op het landgoed van Van Gend en Loos. Het prachtige douanekantoor waar Frits Neomagus zijn bureau heeft gehad staat in een van de boekjes.

Ik ken de grenspost uit mijn jeugd, eind jaren veertig, als ik naar mijn familie in Antwerpen ga, me niet bewust van het dan nog volop functionerende seminarie van de Lazaristen en van de voetstappen die mijn overgrootvader Frits daar heeft gezet. De lijn van de Zuid-Nederlandsche Stoomtramweg-Maatschappij van de Haagpoort in Breda tot Wuestwezel-grens heeft bestaan van 1890 tot 1937. Daarna rijdt er een bus die me naar de grens brengt, waar de tram klaar staat voor de rit naar Antwerpen. Het Belgische traject sluit pas in 1966.

Van de hele grenspost Wernhoutsburg is nu amper iets over. Tot 1972 is het de belangrijkste grensovergang tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen. Een nieuwe autosnelweg doet de nering teniet. Het douanekantoor verkeert in een desolate staat. Maar er is tóch nog een relatie met de familie Neomagus. Want in het bungalowpark Patersven, tegenover het vroegere seminarie, woont in het begin van deze eeuw Judith Neomagus. Zij is de kleindochter van Leo die er in 1914 op het seminarie zit en ongetwijfeld in het Patersven zwemt en op het ven schaatst. Want het ven hoort in die tijd bij het seminarie.

JN