Maria Johanna Weijermans (1831-1910), een achternicht van Anna Neomagus-Weijermans, trouwt in 1857 met B.J.C. (Barend) Weingärtner (1827-1896). Beiden zijn geboren en getogen inwoners van Oosterhout. Barend treedt in de voetsporen van zijn vader en wordt een bekend kunstschilder. Hij heeft in Oosterhout een eigen tekenschool en staat dan bekend als ‘tekenmeester’. Hij werkt ‘naar de natuur’, een Franse methode die sinds 1850 in zwang is. Verder is Barend artiste-photographe.

Een van Barends leerlingen is Henri Boot (1877-1963) uit Breda, een stad waar Barend ook les geeft. Boot is op zijn beurt leermeester van onder anderen Anton Heyboer en Kees Verweij.

Barend Weingärtner trekt er regelmatig op uit om te schilderen en te tekenen. In de Brabant Collectie (Universiteit van Tilburg) zitten twee litho’s met een ‘gezigt op Hilvarenbeek’. Een met het Vrijthof en de katholieke kerk, een met het hervormde kerkje aan hetzelfde plein. De tekeningen zijn vervaardigd door B.J.C. Weingärtner (Barend), de litho’s door A.M. Weingärtner (Antonie), zijn broer die steendrukker is in Terheijden en in 1857 getuige bij het huwelijk van Barend.

Het Noord-Brabants Museum in ’s-Hertogenbosch bezit een gezicht op Sint Willibrord uit 1857 en een gezicht op Etten van omstreeks 1860. Ze zijn afgedrukt op de pagina’s 180 en 182 van de Geschiedenis van Noord-Brabant, deel I. Het Historisch Museum Rotterdam bezit een portret van een zittende vrouw in streekdracht, een olieverfschilderij met de signatuur ‘BJC Weingärtner 1867’. Het Regionaal Archief Tilburg bezit een foto van Weingärtner.1 Blijkens de volkstelling van 1899/1900 woont de weduwe Weingärtner-Weijermans in de Kloosterstraat naast de familie Neomagus-Weijermans.

Barends grootvader Joseph Weingärtner, in 1754 in Luxemburg geboren, in 1822 in ’s-Hertogenbosch overleden, is ook schilder. Hij is al 57 jaar wanneer hij op 30 juni 1812 wordt benoemd tot onderwijzer aan het dan opgerichte Stads Instituut voor handteeken-, boetseer-, doorzigt-, bouw- en meetkunde van ’s-Hertogenbosch. Het is de Franse tijd en de stukken zijn in het Frans opgesteld. Hij is daarom professeur en maitre de dessin. De school heet Académie Imperiale et Royale de Peinture, Sculpture et Architecture. Van 1828 tot 1918 is het de Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten en als zodanig de voorloper van de MTS, de HTS en de huidige Hogeschool Avans die daarom in 2012 haar tweehonderdjarig bestaan viert..

Weingärtner is naast de directeur de enige docent en geeft handteekenkunde en doorzigtkunde (perspectieftekenen). De school begint met vijftien leerlingen op de zolder boven de stadsarmenschool aan de Wolvenhoek en heeft veel succes. Het onderwijs is gratis. In het volgende schooljaar zijn er al vijftig leerlingen. In het schooljaar 1816-1817 is Weingärtner waarnemend-directeur, in 1820 geeft hij doorzigt- en boetseerkunde. Hij krijgt op het eind van dat jaar eervol ontslag met behoud van zijn jaarwedde als pensioen gedurende zijn leven. Ik denk dat het een mooie aanvulling is op zijn inkomen dat hij als kunstschilder heeft. De lessen aan de academie zullen niet veel hebben opgeleverd. Er wordt alleen ’s winters les gegeven, vijf dagen per week van zes tot acht uur ’s avonds. Mogelijk is Joseph Weingärtner bij zijn vertrek al zwak van gezondheid, gezien zijn overlijden in 1822.2

Uit de volkstellingen van 1814 en 1822 blijkt dat Joseph Weingärtner en zijn gezin in de Hinthamerstraat 280 wonen. Hij staat ingeschreven als tekenmeester. De woning staat op korte afstand van het huis waar (in 1814) de Nuenense domineesdochter Johanna Neomagus (VII-21) woont. Wellicht kennen ze elkaar, maar zij kunnen niet weten dat er later een familieband ontstaat. Het gezin van Weingärtner bestaat verder uit Josephs vrouw Aletta Hamerslag, geboren in Nijmegen, en zes kinderen, onder wie Henricus (1799-1858), vader van Barend. Ze zijn luthers, maar bij de volkstelling van 1822 geeft (alleen) Joseph op rooms te zijn. Dat past beter bij zijn betrekking in het roomse ’s-Hertogenbosch! Joseph maakt mee dat na afloop van het schooljaar 1819-1820 zijn zoon J.B. Weingärtner bekroond wordt met de medaille voor bouwkunde eerste klasse. Hij is later directeur van de stadstekenschool van Bergen op Zoom.

JN