Op 24 mei 1828, ‘s avonds om elf uur, komt in Breda Louis Neomagus ter wereld.1Het is het derde kind in het gezin van Daniel Neomagus en Anna van Maren, die in 1824 gedwongen trouwen omwille van hun eerstgeborene, een Willem die kort daarna overlijdt. Bij de komst van Louis is er intussen een nieuwe Willem, geboren in 1826. Hoewel Daniel pas dertig jaar is, is Breda al zijn derde standplaats, na Oeffelt en Mill.

Hoe komen de ouders aan de naam Louis? Dat de oudste Willem heet, is vanzelfsprekend. Hij is genoemd naar zijn grootvader. Het tweede kind krijgt volgens de traditie van die dagen de naam van de grootvader van moederszijde. Die heet Gerard en niet Louis of Lodewijk. Dat is geen Neomagusnaam en komt evenmin voor in de familie Van Maren.

Gemeenten moeten vanaf 1850 bevolkingsregisters aanleggen. Maar sommige gemeenten doen het eerder. Zo is er een register uit 1836 van Leende, dan de standplaats van Daniel. Het gezin bestaat dan uit de ouders en de kinderen Willem (1826) en Maria (1832). Louis wordt niet genoemd. Hetzelfde geldt voor het bevolkingsregister van Bladel uit 1844. Ook nu ontbreekt Louis.

We komen Louis pas weer tegen in het bevolkingsregister van Uden van 1850. Hij is dan 22 jaar, rooms-katholiek, korenmolenaarsknecht van beroep, en inwonend bij molenaar Van Dieten. Het adres is de buurtschap Nieuwe Molen, huisnummer 229. Het overzicht van bewoners loopt tot 1860 en we zien een komen en gaan van molenaarsknechten. Ook Louis vertrekt. Hij wordt op 1 januari 1851 uitgeschreven naar Haps.2

Helaas, het bevolkingsregister van Haps kent geen Louis Neomagus. Naspeuringen op het internet, ook elders in Nederland, geven geen uitsluitsel, niet over een huwelijk, niet over het overlijden van Louis. Halverwege de 19de eeuw begint de trek naar Amerika. Maar ook de passagierslijsten noemen geen Louis Neomagus.

Dat Louis al als kind het huis is uitgegaan, is wel verklaarbaar. Daniel en Maria hebben een zwaar gezin. Maria is vaak in verwachting en enkele kinderen sterven jong. Zo wordt Willem, het twee jaar oudere broertje van Louis, grootgebracht bij de familie Van de Werk in Zevenbergen, een neef van Daniel. Gezien zijn latere beroep, molenaarsknecht, kan worden aangenomen dat Louis is opgevoed bij de familie van zijn moeder, Van Maren, die een molen heeft tussen Uden en Volkel.

De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag lost het raadsel over Louis Neomagus in het voorjaar van 2010 op. Ze zet dan de belangrijkste kranten op het internet.3

Louis treffen we op 22 oktober 1861 aan in een bericht in De Noord-Brabanter: Van wege het ministerie van Koloniën is openbaar gemaakt de staat van nalatenschappen, afkomstig van onderofficieren en verdere manschappen, behoord hebbende tot de landmagt in Oost-Indië, waarvan de saldo’s, om derzelver gering bedrag, niet onder het beheer der Weeskamer te Batavia gesteld, door de regthebbenden bij het Departement van Koloniën behooren te worden ingevorderd. Daaronder treffen wij de namen en geboorteplaatsen der volgende personen met het bedrag hunner nalatenschap als:

En dan volgen in alfabetische volgorde de namen van uit Brabant afkomstige militairen. In die lijst staat ook L. Neomagus, Breda, f 4,665. Louis Neomagus neemt dus dienst in het leger, gaat naar Oost-Indië, het huidige Indonesië, sterft daar en laat een gering bedrag na. Of de rechthebbenden  – zijn ouders leven nog – dat bedrag incasseren bij het ministerie van Koloniën, vermeldt de familiegeschiedenis niet.

Naast de Koninklijke Bibliotheek zit het Nationaal Archief. Louis komt voor in het Stamboek der Onderofficieren en manschappen van mindere graden van het Detachement Suppletie Troepen van het Koloniaal Werf Depot. Het is een kolossaal boek van ongeveer 37 bij 50 centimeter, opengeklapt een meter breed!4

 

Louis is op 22 mei 1855 van Harderwijk, waar het werfdepot is gevestigd, vertrokken naar Rotterdam en daar op 23 mei met 125 collega’s ingescheept op de Jacoba Helena. Op 26 mei gaat de Jacoba Helena vanuit Hellevoetsluis naar zee. Louis is net 27 jaar geworden. De Johanna Helena is een in 1840 gebouwd fregat, een dwarsgetuigde driemaster, behorend tot de vloot van reder Willem Ruys, later de grondlegger van de Rotterdamsche Lloyd. Het schip heeft tot 1858 gevaren.

Het stamboek bevat veel informatie. Zo staan er de namen van de ouders in, de geboorteplaats Breda en de geboortedatum 24 mei 1828. Ook de gemeente waar hij het laatst heeft gewoond: Hooge, Lage Mierde en Hulsel. Verder vinden we zijn fysieke kenmerken: lang: 1 el, 7 palmen, 2 duimen en ” strepen, aangezicht: lang, voorhoofd: hoog, ogen: grijs, neus: gewoon, mond: groot, kin: rond, haar: bruin, wenkbrauwen: idem, merkbare tekenen: geen. Ziedaar een Neomagus anno 1855. Wat de lengte betreft, de opgegeven maten komen overeen met een lengte van 1,72 meter. De el is tot 1820 ongeveer 69 cm, afhankelijk van de streek. De maat is gebaseerd op de lengte van de onderarm (ellepijp). Bij de invoering van het metrieke stelsel wordt de el gelijkgesteld aan een meter. De palm is een decimeter, de duim een centimeter, de streep een millimeter. In 1870 worden deze namen afgeschaft.5

Dat bij Louis dubbele aanhalingstekens staan voor het woord strepen, kan betekenen dat het om hetzelfde aantal (2) gaat als bij de duimen. In dat geval meet Louis 1,722.

Het stamboek meldt verder dat Louis op 7 mei 1855 als kavallerist (nu: cavalerist) is overgenomen van het Regiment Jagers te Paard, een onderdeel van het 5de Regiment Infanterie. Cavalerie staat oorspronkelijk voor ruiterij. Tegenwoordig wordt er het wapen van de tanks mee aangeduid. Uit bijna onleesbaar potloodschrift in de kantlijn is af te leiden dat Louis tien gulden moet betalen voor een overtreding inzake de Jagt en Visscherij. Misschien wel twee keer, want er staan twee data bij: 4 juli 1855 en 15 augustus 1856.

In de rubriek Van tevoren gediend, waar en hoe lang, op welke wijze daarvan afgegaan staat nog veel meer over Louis Neomagus. Hij is een loteling van de lichting 1847 uit Bladel, dan de woonplaats van zijn ouders, en blijkt op 28 april 1847 bij het 5de Regiment Infanterie te zijn ingedeeld als milicien (dienstplichtige) voor de tijd van vijf jaar. Op 11 juli 1848 gaat Louis in dienst, maar vanaf 4 december 1848 heeft hij ‘onbepaald verlof’. Vervolgens zien we hem op 27 januari 1855 ‘vrijwillige geengageerd’ als jager bij het Regiment Jagers te Paard voor de tijd van zes jaar met een handgeld van 20 gulden, in 2015 vergelijkbaar met 173 euro. Op 7 mei 1855 gaat hij naar het Koloniaal Werfdepot met een nieuwe verbintenis voor de tijd van zes jaar, zonder handgeld, in te gaan op de dag van de inscheping naar de overzeese bezittingen, bestemd voor het wapen der Kavallerie in Oost-Indië. Het feit dat Louis nu geen handgeld krijgt en maar kort in Harderwijk verblijft, heeft mogelijk te maken met zijn eerder vervulde dienst.

In de rubriek Gedane veldtochten, bekomen wonden, uitstekende daden is niets ingevuld. Dat is opmerkelijk omdat er in de jaren vijftig van de 19de eeuw tal van expedities zijn, onder meer naar de Palembangse Bovenlanden, Nias, de Lampongse districten, Timor, Flores, Siak, Ceram en Djambi. Het Nederlandsch Oost-Indisch Leger, vanaf 1836 het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger, KNIL, wordt ingezet om de Indische archipel te veroveren. Het KNIL is in die tijd een soort vreemdelingenlegioen, bestaande uit Indische militairen (Javanen, Molukkers, Timorezen), Europese militairen (Nederlanders, Belgen, Duitsers) en Afrikaanse militairen (uit Guinea, voormalige Nederlandse kolonie).

Louis Neomagus kan zijn contractperiode niet uitdienen. Het stamboek meldt zijn overlijden op 17 april 1859 aan boord van de bark Susanna en Elisabeth op de rede van Semarang. Dit zeilschip is in 1854 in Nieuw Lekkerland gebouwd. Louis is bij zijn overlijden 30 jaar jong. Hij wordt na zijn dood ‘ter begraving’ opgenomen in het hospitaal van die stad. In het stamboek staat in de rubriek Wanneer en op welke wijze afgedaan: Heeft f. 4,66½ nagelaten. In 2015 is dat vergelijkbaar met 44 euro. Dat gegeven vinden we terug in de hiervoor genoemde publicatie van 28 oktober 1861 in De Noord-Brabanter. Louis komt ook voor in het overzicht van overledenen in de Staatscourant van 19 oktober en 16 november 1861.

In het stamboek is verder te lezen dat zijn laatste woonplaats Lage Mierde is. Het bevolkingsregister van de gemeente Hooge en Lage Mierde en Hulsel van 1850 tot 1861 6 geeft aan dat Louis zich er op 1 juni 1854 heeft gevestigd in wijk B, huis 30, komend van Chaam. Zijn beroep is commies. Het huis waarin hij woont telt in de loop van het decennium tal van commiezen, die allemaal maar kort in Lage Mierde verblijven. Mogelijk zijn ze als douanier werkzaam. Lage Mierde ligt vlakbij de Belgische grens. In de rubriek ‘vertrokken naar’ staat, zonder datum, Moergestel. Die plaatsnaam is later met potlood doorgehaald. Kennelijk is Louis in januari 1855 vanuit Lage Mierde naar Harderwijk gegaan.

 

Dan is er nog de vermelding Chaam als plaats waar vandaan Louis zich in Lage Mierde vestigt. Het bevolkingsregister, ondergebracht bij het Regionaal Archief Tilburg (RAT), levert geen Neomagus op, in geen van de zes delen van de gemeente. Ook een medewerkster van het RAT kan Louis niet in Chaam vinden. Is hij als molenaarsknecht naar Chaam gegaan na het overlijden, in 1850, van zijn grootvader Gerardus van Maren uit Uden, of heeft hij er als commies gewerkt? De eerste mogelijkheid lijkt reëel omdat zijn ouders van 1850 tot 1855 ook in Chaam wonen. Vader Daniel is er commies. Maar ook hij komt opmerkelijk genoeg met zijn gezin niet in de registers van Chaam voor. Het kan aan ambtelijke nonchalance te wijten zijn….

Louis Neomagus laat ons met een aantal vragen achter. Waarom is van zijn bestaan nooit melding gemaakt in de familie(geschiedenis)? Genealogen die zich met de familie Neomagus bezighouden, noemen zijn naam niet. Zijn twee jaar oudere broer Willem beschrijft gebeurtenissen in de familie, maar geen letter over Louis. Heeft de familie ooit in De Noord-Brabanter of in de Staatscourant gelezen dat hij is overleden en een gering bedrag heeft nagelaten?